F @Le_Chtimiste

 

293 carnets de guerre 1914 1918 14/18 de soldats, poilus, durant la grande guerre 1914-1918

293 carnets de guerre, carnets de campagne, mémoires, carnets de route,

Albums-photos, lettres, poèmes, chansons et témoignages de Poilus. 1914 1918

 

 

Mise à jour : décembre 2023

     

Dans cette rubrique vous y trouverez 293 carnets de guerre, de route, de campagne, lettres et poèmes de soldats de 14/18, qui m’ont été offerts par des descendants (que je remercie encore) pour les publier sur mon site avec leur accord et sans aucun but lucratif.

Sont-ils des carnets de guerre ? Ou des carnets « d’anti-guerre » ? Plusieurs internautes ont retrouvés un ancêtre au travers de ces écrits. Plusieurs carnets (ou passage de carnets) ont été étudiés ou lus par des élèves d’école primaire, secondaires et 2 en classe d'hypokhâgne au lycée du Parc, à Lyon. Certains ont été présentés au public sur tableaux lors de commémorations du 11 novembre…

Quelques internautes y ont retrouvé le nom de leur ancêtre !

 

Je rappelle que ces carnets, ne peuvent être reproduits sans le consentement de leur propriétaire ou dépositaire.

 

Vous y trouverez aussi des liens vers d’autres sites consacrés à ce genre de témoignages.

Si vous voulez y ajouter celui que vous possédez, je peux le mettre en ligne pour vous, contactez moi

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

« Il apparaît entre les lignes de ces carnets, la souffrance journalière, l'attachement familial et l'espoir du retour, hélas hypothétique… »

Didier, le « Chtimiste », juin 2009

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

296… Correspondance de guerre d’Olivier MAZEL, général d’armée

Prochainement, prévu mars 2024

 

 

23/01/15 – Amiens - Lettre à sa femme

Ma chère amie,

« Vous verrez par le timbre et envoi de la présente où je suis allé déjeuner, avec mon brave RupPied, qui est mon fidèle homme de confiance.

Je suis très peiné de pouvoir vous encourager à venir me voir, mais c'est interdit, et les chefs doivent donner l'exemple de la discipline.

Si vous allez à Paris et quand vous y serez. Je m'arrangerai pour demander 48 heures si les circonstances le permettent.

Quand on veut venir dans les zones armées (Paris et Dijon n'en font pas partie), une femme demande un laissez-passer à son point de départ. Mais dès qu’on est sous la surveillance de la gendarmerie. Toutes les grues encombrent les hôtels des villes telles qu’Abbeville et Amiens, mais les femmes honnêtes sont surveillées ou écartées !! Elles sont obligées de ruser pour voir leurs petits maris et ceux-ci voient les cocottes avec facilité !

Il y a de quoi en faire un vaudeville. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

295… Carnet et lettres de guerre de Louis-MICHEL-VILLAZ conducteur

à la 296ème section de transport militaire

Prochainement, prévu mars 2024

 

 

Mercredi 30 décembre 1914 - Amiens

 « Nous partons à 3 heures du matin direction Albert avec 200 camions autobus et divers…Nous allons prendre le 1er colonial pour le transporter à Mortemer. Le matin tempête affreuse, pluie, vent et surtout pas de lanternes. C’est à perdre la vue pour conduire. Nous repartons des environs d’Albert avec les 1800 hommes restant du 1er Colonial sur 3000 ; pauvres diables ! Nous sommes des princes à côté d’eux. Enfin, nous les débarquons à la nuit à Mortemer par un temps affreux. »

 

Le carnet et la correspondance d’un conducteur d’un camion Berliet …

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

294… Carnet de guerre d’André LESTY, Sous-officier puis officier aux

11ème régiment d’artillerie à pied (26ème batterie), 14ème régiment d’artillerie de campagne (53ème batterie)

Et 104ème régiment d’artillerie lourde (28ème batterie)

Prochainement, prévu mars 2024

 

 

Février  1915 – Front de Champagne

«Je suis allé avec le lieutenant à l’observatoire de la côte 147. On a un joli point de vue sur les Boches. Le bois boche que nous bombardons tant, est à 500 m de nous.

On voit très bien Notre-Dame-des-Champs qui est à 9 km de là, mais on ne voit pas nos objectifs. Dans la tranchée qui nous y conduit, il y a beaucoup de boue. Comme nous regardions l’horizon, une balle est venue frapper la terre près de nous. En revenant, comme nous étions au bord de l’Aisne, un soufflement de marmite nous fit dresser les oreilles et instinctivement se baisser et se cacher derrière un gros arbre.

 

Les carnets de guerre d’un artilleur, sous-officier puis officier. Artillerie à pied, de campagne et artillerie lourde…

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

293… Lettre de Pierre POTHELET

Sergent-fourrier et sous-officier de liaison au 3ème régiment de marche de Zouaves

 

1916, Lituanie :

« Envoyé en camp de représailles sur le front russe, au camp de Janisky, en Lituanie, non loin de Kowno, je m'en suis évadé sans grande difficulté, étant donné la surveillance assez relâchée à proximité relative du front, et la garde déjà très clairsemée en 1916. J’espérais toucher la côte, et traverser la baie de Riga, pour aboutir dans les lignes russes (certains y ont réussi) mais j’ai été repris à Crans, non loin de Königsberg, et renvoyé, après les 14 jours de cachot règlementaires, au terrible camp de Cottbus.»

 

Une lettre expliquant le parcours précis du zouave Pierre POTHELET à une autorité militaire ou civile pour espérer avoir une décoration.

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

292… Carnets de guerre complétés par les souvenirs de Paul Marie VIRIOT

soldat au 37e régiment d’infanterie  Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : new

 

Mai 1915 – attaque en Neuville-Saint-Vaast, Artois

« Notre capitaine (Auguste Raymond) JOLYOT leur ordonne de s’arrêter en les traitant de lâches, mais ils sont si paniqués qu'ils continuent à se replier.

Il donne alors cet ordre incroyable...

« Tirer leur dessus »

Nous croyons avoir mal entendu. Mais il insiste :

« Soldats, tirez sur ces lâches. »

Plusieurs ont tirés, moi j'ai fait le geste sans appuyer sur la gâchette.

Mais je maintiens, et affirme, que le caporal-fourrier en a tué un devant moi à bout portant. Nous sommes devenus des chiens, tuer ses propres camarades ! »

 

Les assauts suicidaires du 9 mai 1915 sur le village de Neuville-Saint-Vaast et le moulin de Topart. Loin, très loin des textes officiels…

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

291… Journal de guerre du caporal Auguste JADAUD du 137e régiment d’infanterie  Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : new

 

 

27 août 1914 – Chaumont et ferme de Saint-Quentin au sud de Sedan

«Alors s’engage une action terrible : Pendant deux heures, on s’est tiré à trente mètres. Les balles passaient en sifflant, semant la mort des deux côtés. Mon camarade Clément FAUCHARD est tué raide à mon côté frappé par une balle en plein front. Moi, une balle traverse mon képi et m’emporte les cheveux. Une autre coupe ma bretelle de fusil dans ma main. Mais je dois m’en tirer indemne. »

8 septembre 1914 – Normée (51)

«Tout à coup, ils font un "à gauche" et nous tirent par le flanc (ce sont des boches déguisés en soldats français), pendant qu’en avant de nous une nuée de fantassins ennemis nous chargent à la baïonnette. Partout où l’on regarde en avant de nous, ce ne sont que cavaliers et fantassins boches se ruant sur nous. »

 

Il raconte ses souvenirs pendant sa convalescence en avril 1915 après sa blessure pendant la bataille de la Marne avec ses attaques et contre-attaques folles, sanguinaires et finalement victorieuses.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

290… Cahier de 55 chansons de Léon MAUPREZ tambour au 133ème régiment d’infanterie

 

1er Couplet

Près de la nouvelle frontière

Un officier s’est arrêté

À la porte d’une chaumière

Et frappe avec anxiété

Une femme dont la mamelle

Allaitait un blanc chérubin

Ouvre et demande qui appelle

Et voit l’uniforme prussien

---Refrain ---

Femme dit l’officier

Écoute ma prière

Pour lui donner ton lait

Je t’apporte un enfant

Dis-moi si tu consens

À lui servir de mère

Moi je suis soldat

Du pays Allemand

Etc…

 

Léon MAUPREZ écrit ces chansons vers 1890, certaines sont très prémonitoires !

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

289… Près de 2000 cartes, lettres de guerre de Joseph PHILIPPE

des 24e, 119e, 129e, 359e régiments d’infanterie et 24e colonial

Prochainement, prévu février 2024

 

17 octobre 1918.

Front franco-allemand

Bien chers parents,

« Une petite réponse à vos deux belles cartes datées du 13 que j'ai reçues toujours avec un bien grand plaisir. Vous me dites que la grippe est chez vous. Il y a de grandes chances que ça va être consigné et que l'on ne pourra pas y aller en permission. Mais comme je compte encore au moins deux mois et demi avant d'y aller, alors d'ici là peut-être que ça se sera dissipé. Ici de la pluie et de la boue. Quant à la fin de la guerre dont vous me parlez, moi je n'y compte pas avant l'année prochaine. Ce serait à souhaiter avant ça, mais je n'y vois aucune possibilité. Vous ne devez plus entendre le canon à Rouen et il est fort probable que les avions n'iront plus de sitôt. C'est que le front s'est éloigné de beaucoup. Bien le bonjour pour moi à tous les amis et vous bien chers parents je vous laisse en vous embrassant bien fort tous deux de tout cœur.

Votre fils qui pense à vous. “

 

 

288… Carnet de guerre du maréchal-des-logis-chef Vulgan BOUTRY

du 1er escadron du train des équipages militaires, conducteur à la 1ère section du CVAD

puis 15e ETEM (ambulance alpine N°3) puis 3e ETEM (mars 1918), 5e ETEM, puis 103e RAL (avril 1918)

 

Salonique (Grèce), 4 janvier 1916

« A 9 h. je passe à la frotte, opération qui consiste au fait suivant : on vous enduit de savon noir et on vous frotte à la brosse de chiendent. Puis lorsque les boutons causés par la gale sont percés et en sang, on prend un bain pour faire partir le savon noir. Une fois ce bain pris, on s’enduit d’une couche d’une graisse à base de souffre.

Pour ceux qui sont atteints du mal, ils souffrent même beaucoup. Pour moi qui y suis plutôt par mesure préventive ces différentes actions ne me font aucun effet.

Enfin il faut vraiment être en guerre pour avoir toutes ces maladies. »

 

La campagne de France puis d’Orient de Vulgan BOUTRY.

 

 

 

287… Carnet de guerre d’un inconnu du 81ème régiment d’infanterie territoriale – Qui retrouvera son nom ??

 

 

Arras, Artois, septembre 1915

« Arrivés à Arras le 24 au soir, quelques jours après nous fûmes occupés les lignes de soutien, au nord de la ville ; et pendant le combat nous fûmes occupés au ravitaillement de nos frères des premières lignes. Peu après nous fûmes appelés à les remplacer ; et là j'ai pu voir et entendre, tout ce qui a trait aux plus grands maux.

Rien de si horrible n'est jamais paru sur la terre, du moins en fait de guerre, et sur ces lieux que j'ai foulés de mes pieds, et que je pourrais nommer le champ des martyrs de la patrie. J’ai vu de mes yeux, enfouis vivants dans la terre, sous les décombres d'une chambre de repos, seize hommes, qui bientôt devenait seize cadavres. J’ai vu des pieds séparés du corps, dans leurs chaussures, des mains qui elles aussi n'avaient plus de mouvements, des crânes défoncés, des poitrines ouvertes, des corps sans membres, enfin des agonies terribles.

Étendus pendant des heures entières sur des brancards, ces pauvres malheureux, endurent toutes les souffrances, et aucune main amie, n'est là pour secourir leurs ignobles souffrances. Rien même pas une goutte d'eau, ne vient leur rafraîchir, leurs lèvres brûlés de fièvre, pour la bonne raison que ceux-là même qui les transporte, n'ont rien à leur offrir, autre que le secours de leurs bras.

Terrible fléau, qui en quelques heures, jette dans la tombe des milliers de victimes. »

 

Qui arrivera à identifier cet homme qui nous a laissé son carnet de guerre ??

 

 

286… Dernière lettre du sous-lieutenant Marcel MICHEL du 216ème régiment d’infanterie

 

 

Sur le champ de bataille de la Marne, 5 septembre 1914

« Nous étions à 200m à peine des Allemands et l’un d’eux, heureusement charitable, me mit mon paquet de pansement au lieu de m’achever comme ils en ont l’habitude. Je suis resté 24 heures sur le champ de bataille, tout seul au milieu des balles et des obus …

 

Marcel MICHEL écrivait sa dernière lettre, mais il ne le savait pas…

 

 

 

285… Carnet de route de René MOREL des 170e, puis 149ème régiments d’infanterie puis téléphoniste au 8ème génie

 

 

Épinal, 31 juillet 1914

« Distribution par la gendarmerie à tous les habitants de feuilles indiquant l’âge, la profession. Elles sont de différentes couleurs, les rouges autorisent à rester dans la place. Elles sont données aux jeunes gens au-dessus de 16 ans et aux hommes au-dessous de 60 ans, ainsi qu’à toutes personnes indispensables à différents labeurs.

Ma mère en a une bleue, par conséquent c’est un ordre d’évacuer la place à une date fixée.

Moi c’est une rouge. Le 149ème quitte Épinal, pour la frontière. Nos troupes sont pleines d’entrain ; c’est admirable.»

 

René MOREL, 17 ans en 191,4 est employé au bureau de poste n° 3 d’Épinal. début 1916, il part au 170ème régiment d’infanterie..

 

 

 

284… Carnet de guerre d’Antoine POUZAT

Musicien et brancardier du 92e régiment d’infanterie.

 

 

Mort-Homme, 10 mars 1916.

 « Nous chargeons les blessés sur nos brancards et les uns à la file des autres, nous repartons.

A peine avions nous fait 100 mètres qu’une fusée éclairante est lancée. Quelques secondes après, deux obus tombent en plein sur nous.

Résultat : 6 brancardiers divisionnaires blessés, 3 tués, 4 musiciens blessés (GODIN, MOREL, FRACHON, PRULHIÈRE). Le blessé que je transportais avec FRACHON, PRULHIÈRE et FULCHIRON, est tué. Seuls de notre équipe avec FULCHIRON, nous sommes indemnes.

 

Nous passons sur les cadavres dont les tranchées sont pleines, sur la crête du Mort-Homme. Nous déposons les blessés au poste de secours. Notre camarade musicien (GODIN Robert Pierre) succombe à la suite de ses blessures. Nous le sortons dehors, dans l’intention de le descendre au village de Chattancourt. Hélas ! Nous l’avions à peine sorti qu’un obus tombe en plein dessus et il nous fut impossible de le retrouver.

Après notre arrivée au poste de secours, nous recevons les félicitations de notre Médecin-chef ainsi que celles de l’aumônier. Eux autres aussi, se sont dévoués sans compter.

Nous nous reposons pendant deux heures, ensuite, nous transportons les blessés du poste de secours du Mort-Homme à celui de Chattancourt. Nous faisons le trajet plusieurs fois dans la journée malgré les feux d’artillerie d’une violence inouïe. Les champs, les routes sont complètement bouleversés par l’éclatement des obus de gros calibres. Les cadavres jonchent le sol tout autour d’où nous sommes. Les pertes sont énormes.

Il neige à plein temps. »

 

Souvenirs et carnet de route d’Antony POUZAT de 1910 à 1919 : Musicien-brancardier. Toutes les horreurs de la guerre, mais aussi les camarades, l’espoir, les fraternisations…

 

 

 

283… Lettres de guerre de Joseph POURRICHOU des 107ème, puis 302ème régiments d’infanterie

 

Lettre du 11 avril 1915

« Là c’est la première ligne nous y séjournons au moins 48 heures pour ainsi dire toujours sur pieds, l’œil attentif, privé de sommeil, un pluie froide ou glacée sur le corps ; en avant une double rangée de fil de fer barbelé, à 30 m de laquelle la nuit on fait des patrouilles, dont volontairement je suis toujours. On dit que c’est des promenades périlleuses, mais je préfère courir ce risque puisqu’il m’exempte de certaines corvées, comme celle où la nuit pendant 3 heures, pioche ou pelle en main, il faut creuser des tranchées.

La première fois, en sortant du boyau (synonyme de tranchée) nous fûmes salués par une vive fusillade, à 30 ou 40 m un petit poste d’un autre régiment nous prenait pour des boches ; nous l’échappâmes belle. Demain matin à 3 heures nous serons relevés et regagnerons pour 2 jours la tranchée de 2° ligne, la tranchée abri. Là, sur une maigre couche de paille qui souvent voudrait être renouvelée, nous goûtons de bonnes heures de repos réparateur quoique la moitié de la nuit nous montons la garde et que d’invisibles fissures forment de désagréables gouttières. Et toute la journée corvées sur corvées.

 

 

 

282… Correspondance et carnet de guerre de Louis GRÈS

de la 24ème section de munitions d’artillerie (SMA) du 9ème régiment d’artillerie,

Puis maitre-pointeur à la 4ème batterie du 3ème groupe d’artillerie d’Afrique

Son carnet ici --- Ses lettres ici

 

 

Lettre n°6 le 28 août 1914, Vervins, Aisne

« (..) Sur 9 bataillons, il en est resté à peu près un tiers. Pour les autres régiments nous ne sommes pas au courant. En lisant les journaux vous en savez plus que nous. Nous ne voyons aucun journal. Il nous faut passer dans une grande ville pour en voir et encore ils sont vite enlevés.

Ce que nous disent les soldats qui viennent du combat c’est que les Allemands auraient beaucoup de pertes car notre artillerie fait beaucoup plus d’effets que la leur. Les obus allemands parfois tombent à 1 mètre d’une personne et ne la tue pas. Il y en a un qui nous a dit que l’obus lui avait enlevé le sac de son dos sans qu’il ait de mal. Alors qu’avec les nôtres on le voyait tomber comme des mouches.

C’est parce qu’ils sont si nombreux qu’ils avancent.

Tu donneras bien le bonjour à l’oncle Paul et tante Elise »

 

 

281… Édouard MEUNIER (classe 1912) 1er régiment d’artillerie de campagne

canonnier-servant, puis agent de liaison, puis radio-téléphoniste……

 

 

Extrait de son carnet

Bois de la Grille, Marne, 2 mai 1917

« Mon pauvre camarade, François CHATILLON, est tué net d’un éclat de 88 qui lui ouvre le crâne (un trou à y mettre le poing et par où est sortie la cervelle. Je me trouvais à côté de lui et suis couvert de terre et de sang. Cette mort si prompte d’un de mes meilleurs compagnons de misère m’a fort ému et découragé.

Le soir venu, comme l’ennemi se calme, j’emporte à l’arrière, avec le secours d’un fantassin, le corps de mon camarade. (La nouvelle se savait déjà à la 6ème batterie, mais il y avait erreur de personne, car on croyait que c’était moi qui étais tué). Le capitaine BROCHAND refuse une citation au pauvre malheureux, qui était presque aussi mal vu que moi.

Mais, par contre, il fait citer ses cuisiniers et son ordonnance. »

 

 

 

280… Enquête pour retrouver les descendants d’ÉTienne Ernest

du 4ème puis 3ème régiment de Zouaves et prisonnier au camp de Senne

 

 

 

Jean-Jacques le propriétaire du carnet me dit en 2023 :

« Je vous autorise à publier le carnet sur votre site « Chtimiste » du Zouave Ernest ÉTIENNE qui combat en Belgique, puis prisonnier. Je ne retrouve pas ce soldat, né où ?

Je n’ai pas retrouvé non plus sa fiche de prisonnier sur le site, ne sachant où chercher. Il ne semble pas mort à la guerre. Mon objectif étant de retrouver la famille... »

 

« Ce carnet je l'ai eu en 1964, à la fin de la traditionnelle fête de la Saint Pansard de Trélon (59) que mon parrain Gaston PETIT me tendit inopinément pour que je poursuive ses recherches.

Je veux respecter la charte que mon parrain m'avait enseignée : " la mémoire se partage et celui qui trouve, transmet " (c'est de Bertrand Bouret).

Ce fut ma motivation pour créer un site espérant le miracle d'internet...qui n'est jamais arrivé à ce jour.

Je cherche à trouver les liens familiaux, car si mon parrain (et parents) avait ce carnet, il y a certainement une raison. Cela depuis plus de cinquante ans. »

 

Extrait de son carnet

Belgique, août 1914, secteur sud de Charleroi :

« On était au soir, ma demi-section qui était tout à fait derrière dut faire face à une patrouille allemande de 30 à 40 hommes.

A 4 pas en tirailleurs, on avançait en tirant. A deux reprises différentes, j'entendis les balles siffler bien près de moi. On avança malgré la riposte et l’apparente résistance de l’ennemi. Celui-ci se replia dans une maisonnette située sur une petite colline que nous résolûmes de cerner.

C’est ce que nous fîmes, et nous voilà à son assaut, baïonnette au canon. Pris de peur, les Allemands s’étaient réfugiés dedans, et demandaient à se rendre, mais il n’en fut rien, car ils faisaient feu en même temps sur nous. On enfonça la porte, et partie dehors, partie dedans, il ne resta plus de cette patrouille que morts et blessés grièvement. De notre côté, nous avions quatre ou cinq blessés aux jambes, et notre sergent qui ne donnait plus signe de vie.

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

279… Carnets de guerre d’Alphonse COUROUBLE dans une commune du Nord occupé

 

 

 

22 novembre 1915,

« La semaine dernière, grande alerte chez les Pruscos. Pendant la nuit tous les cochons (je parle de ceux à 4 pattes) furent embarqués précipitamment ; ceux à 6 pattes (les cavaliers) suivirent au petit jour et ne revinrent plus. Quant à ceux à 2 pattes ils partirent vers les 11 heures avec armes et bagages, mais nous ne fumes pas peu surpris de les voir revenir 2 jours après clopin-clopant. Ils avaient poussé une pointe jusque Le Cateau mais, craignant de voir l’ennemi, étaient rentrés de suite au chaud.

Si ma femme était ici, je lui demanderais de porter une chandelle au duc de Bavière qui ne retrouve plus paraît-il ses armées là-bas en Russie. Paraît que les Boches sont bien inquiets sur leur sort. Tant mieux pour nous. Parait aussi que réellement ils commencent à claquer la faim chez eux, du moins leurs journaux ont l’air de le dire et les soldats le disent tout carrément :

« Oh, malheur la guerre ! Femme, enfants, beaucoup fort faim ! »

 

Alphonse COUROUBLE (1880-1955) est brasseur dans la ville du Quesnoy (Nord). Le document se présente sous la forme de notes journalières de quelques lignes, écrites entre le 21 août 1914 et le 2 août 1916. Le ton du récit, très hostile aux Allemands, en fait pour son rédacteur une possession dangereuse.

Le journal de guerre d’Alphonse COUROUBLE est un récit fait par un civil de l’occupation d’un gros bourg du Nord par les troupes allemandes, avec la description du comportement des occupants, des événements quotidiens et des diverses misères, pénuries et humiliations endurées par les civils. L’auteur est à la fois brasseur, infirmier civil et organiste à l’église, c’est une petite notabilité locale.

Si son sort paraît au départ moins pénible que celui d’autres habitants, et surtout que celui des réfugiés et déplacés, la réquisition des cuivres de sa brasserie finit par le ruiner comme les autres.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

278… Correspondance de guerre de Joseph GOUZOU des 121ème et 43ème régiments d’infanterie

 

1 février 1916, mes chers parents

« Je vais vous donner de mes nouvelles toujours bonnes ; j’espère que vous êtes de même en très bonne santé.

Il est 5h du soir. Voilà une journée en plus de passée. Combien en avons-nous passé déjà de ces journées tristes, et encore si l’on voyait une paix prochaine.

Enfin espérons que ce sera bientôt. Peut-être si les zeppelins revenaient de temps en temps faire leur visite, nos embusqués de Paris, au lieu de se ficher de nous, comprendraient ce que c’est la guerre. Malheureusement, c’est toujours de pauvres innocents qui vont attraper.

Je termine en vous désirant une bonne santé. Votre fils qui vous embrasse. »

 

Toute la correspondance de Joseph GOUZOU vers ses parents. De nombreux noms de soldats sont cités…

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

277… Les derniers jours de Georges SCHOUBERT, blessé du 114ème régiment d’infanterie

 

Avranches, hôpital n° 17, salle Jeanne d’Arc, hôpital temporaire n° 1, 17 novembre 1916

« C’est lundi soir 13 que votre fils arrivait à Avranches et qu’on nous l’amenait à la salle Jeanne d’Arc. A première vue il nous semble à tous le plus courageux de ceux qui arrivaient et celui le moins gravement atteint. Il était heureux le pauvre enfant d’être enfin arrivé au port ; il souriait en voyant le beau lit bien propre qui l’attendaient, il se voyait déjà guéri…»

 

La lettre poignante écrite par un sergent qui décrit les 3 derniers jours de Georges SCHOUBERT, brulé très gravement à la jambe gauche par de l’eau bouillante…

Lettre envoyée à sa mère.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

276… Les derniers jours de Désiré TAVERNIER, blessé du 87ème régiment d’infanterie

 

Verdun, hôpital temporaire n° 1, 20 juillet 1915

« Le lendemain matin 20 juillet, comme j'allais voir les blessés dans cette salle qui s'était préparé la veille. Il m'a demandé de se confesser pour communier aussi avec ses camarades. Je lui apporter en effet la communion vers 6h du matin en même temps que onze de ses camarades dans la salle Saint-Nicolas.

Ce cher ami ne se doute guère que…. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

275… Souvenirs de guerre de Gaston CHEVILLARD du 44ème régiment d’infanterie

 

Wesserling (Alsace), 21 mai 1916

« Dans les lacets qui suivent, le fameux colonel GERST nous entasse tout le régiment, il y faisait très chaud à 10 heures, serrés comme des harengs, sac au dos et au ‘présentez armes’. Il nous fit un petit discours et, de temps en temps, le bruit d’une gamelle qui tombait (mais avec le bonhomme)...

En passant à Wesserling, je le vois encore foncer en avant de ma section avec son gros cheval rouge et d’un coup de son plat de sabre taper sur le fusil d’un gars qui, pour lui, ne le tenait pas assez droit.

Le salaud, il nous en fit bien d’autres. »

 

Des souvenirs avec nombreux dialogues qui rendent le récit très vivant. Récit des moments tragiques et des moments cocasses d’une triplette de camarades de 20 ans originaires du même village et affectés de la même escouade. Quelques passages savoureux ! Incorporés début 1916, nous les suivons à Verdun, en Alsace et dans la Somme. Vont-ils survivre à la guerre ?

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

274… Carnet de route d’Eugène CASIER du 33ème régiment d’infanterie

 

Colonfay le 30 août 1914

« Sans attendre quand la fusillade a ralentir un peu, j’ai porté secours à des camarades blessés qui m’appelaient de tout côté soit pour donner à boire ou couper les équipements ou mettre une bonne de paille sous la tête et je conservais mon sang-froid malgré les balles qui arrivaient de tous côtés.

Je regarde un peu en avant de moi et je voyais les Allemands avancer alors je voulais continuer de tirer mais mes camarades mon nom empêche peur d'être achevé alors ne voulant pas être fait prisonnier je me sauve après avoir dit au revoir aux camarades. »

 

Après une sanglante attaque à la baïonnette pendant la bataille de Guise, Eugène CASIER, blessé au pied, réussit à s’enfuir des lignes allemandes. Mais pour combien de temps ?

 

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

273… Lettres de guerre Jean Joseph Marie FARBOS de LUZAN

Caporal à la 18ème section des infirmiers militaires

 

Bordeaux le 24 août 1914

« A Dijon on a formé un train sanitaire c'est-à-dire que l'on a disposé des brancards dans des wagons de marchandises et ils étaient un peu moins mal. Nous en avons trois de très malades dont un est presque à l'agonie. Le pauvre garçon a reçu 7 ou 8 balles au bras et à l'épaule et un éclat d'obus dans le ventre.

Un autre que j'ai pensé a reçu une balle qui lui a déchiré l'oreille et lui a cassé un os de la tête. On parle de le trépaner. Si tu avais vu cette plaie c'est abominable. Son oreille était en putréfaction et son pansement était tellement séché qu'il m'a fallu plus de 3/4 d'heure pour l'enlever. Quand j'ai eu fini il m'a dit un merci qui partait du fond du cœur et m'a touché.

 

Vision d’horreur d’un infirmier : Description de l’arrivée des premiers trains de blessés après 1 ou 2 jours de voyage du front vers un hôpital de Bordeaux…

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

272… Carnet de guerre de Jean BORDOZ du 31ème régiment d'artillerie de campagne

 

 

Érize la-Grande, 12 septembre 1914.

« La batterie part entre Érize la-Grande et la Petite. On passe sous la pluie d’obus et dans les flammes du pays. Nous avons des blessés.

Le capitaine compte que des colonnes allemandes battent en retraite sur Amblaincourt. Il donne l’ordre de tirer à volonté. Les Allemands se sauvent en colonne par 4. On fait du tir fauché. La route est pleine de cadavres allemands, ceux qui n’avaient rien se reformaient plus loin et se sauvaient. Nous étions tous joyeux malgré l’extrême fatigue, les officiers aussi.

La nuit vient. On couche sur le terrain par un orage qui ne cesse de 8 jours. On est traversé mais on dort quand même sur la terre trempée.

 

Le parcours d’un artilleur au début de la guerre : La Marne, Les Éparges, Les Vosges

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

271… Carnet de guerre d’Henri ROCHEREAU, sapeur au 135e régiment d’infanterie

 

 

Belgique, 19 février 1915.

« Ce matin, le réveil a été à 5 heures, mais nous avons eu une triste sortie. Nous avons été assister à la dégradation de 3 hommes du régiment qui ont eu 10 ans de détention et un autre qui a été fusillé devant tout le régiment.

C'est épouvantable : Tué par une balle ennemie, oui ; mais jamais par ses frères d'armes. »

 

Trois carnets qui couvrent la période 1914 à 1919. De très nombreux noms de poilus sont cités et retrouvés…

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

270… Carnet de guerre de Marcel JAILLET, sergent au 135e régiment d’infanterie

 

Belgique, février 1915.

Mercredi 18 février

« Sommes relevés par le 66 à 9h du matin, nous n’étions pas prévenus, ce qui fais quelques chicanels. Nous partons pour Ypres et après de nombreux détours, nous arrivons sans incidents. Sommes aux casemates. Dans la journée Ypres est bombardé. Un obus tombe sur la place près de l’église mais ne fait pas de dégât. »

Jeudi 19 février :

« Réveil à 5h du matin, allons à Potyze assister à la dégradation de 3 soldats et à l’exécution d’un autre, spectacle pénible que j’aurai préféré ne pas voir. »

 

Le seul carnet de guerre retrouvé de ce sergent du 135e régiment d’infanterie. Les combats en Belgique, Ypres, en Flandres et en Artois.

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

269… Carnet de guerre de Victor DURAND soldat au 124e régiment d’infanterie

 

 

26 décembre 1916.

 « Le 26, passage au Mans, Versailles, Achères, arrivé à St-Just le 26 vers 15 heures.

Départ de St-Just vers 17 heures. Arrivé à Beauvais vers 22h30.

Départ de Beauvais le 27 à 6heures 40, arrivé à Gournay à 8 heures 10. Arrivé à la Cie à 11 heures 30 à Beaulévrier

 

La succession des villes et villages traversés jusqu’à sa mort par éclats d’obus à la tête dans la Marne, au Mont-Blond le 1e janvier 1917.

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

268… Carnets de guerre de Charles DEVANT,

officier d’approvisionnement du 2e régiment d’artillerie de campagne

 

17 septembre 1914

 « Suis à Xermaménil. Passé à Gerbéviller. Spectacle inoubliable dans son horreur. Pas une maison ne reste debout. Tout est brûlé, saccagé. Des civils restent dans les décombres ou dans leurs caves. D’autres ont été fusillés. La rue Gambetta n’est plus qu’un amas de ruines. Plus d’habitants, plus d’église, plus rien. Quelle tristesse. Ponts coupés. Voie ferrée coupée etc…

J’ai attrapé 8 jours d’arrêt parce que le 3ième groupe qui suivait le mien était en pagaille sans mousquetons ni bidons. J’ai réclamé au capitaine adjudant major qui fera lever ma punition.

Plus de vin. Plus de vivres hors ceux du train régimentaire. Plus de conserves, plus rien. »

 

Officier d’approvisionnement au 2e régiment d’artillerie de campagne, Charles DEVANT à fait toute la guerre un peu en arrière des première lignes. Néanmoins son récit, dans cette affectation (parfois aberrante) de « comptable » de l’armée française, nous plonge dans la vie d’un « petit état-major », celui d’un régiment d’artillerie. Il a aussi pris plus de 200 photos, dont beaucoup sont annotées du nom de ses camarades de misère…

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

 

267… Carnet de guerre Joseph JUPIN, lieutenant au 1er puis 106e régiment d’artillerie lourde

 

Ludes, sud de Reims, Marne, 2 janvier 1915

« Et alors, une lune brillante éclaire la campagne triste et désolée. Le vent siffle dans les arbres dénudés.

A part cela, silence morne. Pas de bruit du canon. C’est à peine si l’on se croirait en guerre. Et cependant que de personnes souffrent qui chassées brutalement de chez elles n’ont plus de chez soi aimé et plein de souvenirs ! Nous autres soldats, nous sommes heureux, nous souffrons aussi beaucoup ; mais au moins nous avons la douce consolation de savoir que si nous souffrons, au moins nous faisons notre devoir.

Toutes nos souffrances n’ont qu’un but : la vie de notre chère et belle France ! Gloire à elle et maudits soient ses sauvages agresseurs ! »

 

Nous découvrons la vie durant de début la guerre d’une colonne légère d’approvisionnement d’artillerie, toujours un peu à l’arrière du feu, jusqu’à son transfert comme chef d’une batterie de tir.

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

 

266… Carnet de guerre d’Henri GUIBERT

Soldat, puis musicien-brancardier, signaleur, téléphoniste

aux 354, puis 355e régiments d’infanterie

 

Sillery, Champagne, juillet 1916.

 « Je m’approche de la porte et reconnais le malheureux. C’est un copain de la classe 16 – Gilbert Alfred LEMAIRE - ayant été à mon escouade à Pontrieux ; il est de Hautvillers. Le brancard est maculé de sang.

Enfin le médecin qui achevait de lui faire son pansement nous fait signe de venir. J’entre vivement et soulève le brancard sans trembler. La vue de ce camarade sanglant, décoloré, haletant, ne m’impressionne pas du tout. Nous le déposons à terre dehors et le changeons de brancard, nous le suspendons à la voiture et nous voilà parti pour Sillery.

Notre blessé ne parle pas, ne bouge pas. Sa respiration entre coupée fait claquer ses lèvres noires et mousser la salive. Au fur et à mesure que nous avançons, son visage devient de plus en plus jaune, ses yeux se retournent et ses mains se refroidissent.

Enfin nous arrivons à l’infirmerie. Nous le déposons dans la salle de visite. Le médecin-chef le regarde et s’en va en hochant la tête. Nous avons compris que le malheureux n’en a plus pour longtemps….

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

265… Journal de guerre de Désiré SIC - Officier du génie

Compagnie 19/2 M, puis 7/63 (7e bataillon du génie)

 

Billet de tranchée du 24-2-1916 – Tilloloy (Somme)

Mon capitaine,

« Malgré qu’il ne me soit guère possible de vous donner le nombre de travailleurs auxiliaires qui travaillent dans le secteur, attendu qu’il y en a sur une dizaine de points, je vais tâcher de vous fournir ce renseignement.

Ce matin nous avons eu une conférence à 7 h entre chefs de secteurs pour les travaux à exécuter. Le colonel m’a envoyé un rapport au sujet de ces travaux.

Pour les brèches à laisser dans les réseaux de fil de fer, le rapport en mentionne une de 10 mètres tous les 100 mètres.

Je tiens à vous informer que si le nombre de voitures ou le mode de transport de matériel n’augmente pas, je vais être obligé d’interrompre certains travaux. En ce moment je manque de pas mal de choses, mais sous peu je vais manquer de tout ; en procédant par ordre, je vous demande :

1 – un plan détaillé des 2 secteurs ; ensuite comme matériel :

des bois de fascinage, des piquets, des rondins, des madriers, des schillitages, des rails, des tôles, des cadres de G.M et de GG, des planches de ciel et de coffrage, etc… Ce qui me presse le plus, c’est pour les bris, des cadres et des planches. Pour les tranchées, des gaulettes pour revêtements.

De tous les côtés, on me demande du matériel ; ce soir je dois voir pour la construction de deux abris de mitrailleuses assez élevés- contre le gaz- pour la construction d’un poste d’observation d’artillerie en 1ère ligne ; pour des postes de guetteurs, etc… Avec cela piquetage de la ligne de contre-attaque, visite des secteurs et des travaux en cours. C’est à en perdre la tête ! Et les paperasses ! Le colonel vient de remodifier un peu tout au sujet de la direction des travaux, en ce qui concerne l’entretien des boyaux, de la ligne de soutien, etc… J’espère que cela va marcher ; du reste je joins son rapport à ma lettre. Vous voudrez bien me le retourner le plus tôt possible ;

Pour les tampons masques, il vaut mieux que vous m’en envoyez quelque uns que d’en demander ici. Je les prendrai au magasin et en cas de besoin, serai certain de les avoir. »

Signé D. SIC.

 

Colin, son petit-fils, nous dit fin 2020 :

Vous pouvez publier ce carnet et ses notes sur votre site, car je pense qu’ils méritent d’être communiqués à un public plus large.

En plus de ce carnet, mon grand-père Désiré SIC a réalisé plus d’un millier de photos durant la grande guerre, essentiellement sur plaques de verre, et a accumulé une masse importante de documents, vous en trouverez une petite sélection.

L’essentiel a été mis en dépôt aux archives départementales de Haute-Provence, son département de naissance.

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

264… Carnet de guerre d’Émile SIVIARD, sergent au du 327e régiment d’infanterie

 

 

Pendant la retraite, Aisne, 30 août 1914.

« L’espion (car s’en est un) est interrogé par un commandant d’artillerie. Habillement cuisiné, il finit enfin par avouer. Il nous suit depuis notre arrivée dans l’Aisne ; en Belgique faisait partie d’une bande qui indiquait nos positions la nuit à l’aide de signaux lumineux :

« Je vous l’abandonne » dit le commandant. :

Au même instant, d’un coup à revers, un artilleur ouvre la gorge du bandit d’un seul coup de couteau. Il tombe inondé de sang ; ceci ne fait qu’exaspérer les hommes au souvenir de ce que nous avons enduré à cause de ce bandit.

La scène est atroce ; un fantassin lui envoie un coup de baïonnette. Les paysans avertis arrivent bientôt ; ils sont plus acharnés encore. Vite ils prennent une botte de paille ; le feu est mis et l’espion grille vif. Ils le retournent à l’aide de grands crochets en lui lançant les pires injures. La scène est affreuse ; on voit les membres qui se recroquevillent. Tout à coup une détonation. Le monstre avait caché des balles de révolver dans ses bottines ; elles éclatent sous l’action de la chaleur. Quoique scène sauvage, chacun la regarde, impassible..»

 

Des combats meurtriers de la ferme de Lenne en Belgique, de la bataille de Guise, des combats autour de Sézanne (51), les fusillés de Verdey, la bataille pour Reims fin 1914…

 

 

 

263… Carnet de guerre de Roger LACOSTE du 52e régiment d’artillerie de campagne.

 

 

Châtelraould, 8 septembre 1914.

 « Le maître-pointeur de la 2ème pièce, sans aucun commandement, pointe sa pièce, tire au milieu d'eux environ à 600 mètres et fait plus de 100 victimes en une dizaine de coups de canon. Il est ensuite aidé par la 1ère pièce, et grâce à leur sang-froid, on réussit à faire reculer peut-être un bataillon ennemi, qui pouvait nous faire tous prisonniers.»

 

Un artilleur au cœur la bataille de la Marne …

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

 

262… Carnet de guerre de Lucien BORIES du 59e régiment d’infanterie

 

 

Resson, Meuse, 24 décembre 1917.

 « Repos, la neige tombe en abondance. Le soir, nous faisons un petit réveillon. Omelette, saucisses, pâté, huitres 7 douzaines, poulet, gâteaux. Vin fins (2 graves et 3 bordeaux) et vin ordinaire (8 litres). Le tout à 7 convives. Vin chaud.»

 

Mitrailleur, puis sapeur, puis artilleur de tranchée à la compagnie hors-rang du 59e régiment d’infanterie…

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

 

261… Carnet d’Armand POULAIN du groupe territorial du 1er régiment d’artillerie à pied.

 

 

 

Route de Menin, Belgique, novembre 1914.

 « Vers neuf heures, nous sommes partis sur la route de Menin pour mettre en batterie. Les obus éclate continuellement à droite et à gauche de nous.

C’est là que j’ai vu pour la première fois, à la ligne de chemin de fer, sept français tués et autant de chevaux.

Toujours le 3, un obus a éclaté à six mètres de moi, heureusement que j’étais couché.»

 

Très court carnet, mais avec une liste de noms d’artilleurs qui peut être intéressantes pour des recherches…

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

 

260… Carnet de guerre de Jean LUPIS, 57e et 18e régiments d’artillerie de campagne.

 

 

Arras, Artois, 7 août 1915.

 « À 20h, quittons Berneville pour aller prendre position à Arras, 27 rue de Cambrai.

Très mauvaise position. Mais bien retranchés, à 600m des 1ères lignes. Cantonnons dans des caves, lits de milieu, pendules, salons, pianos, salle à manger, services de table, fauteuils, canapés, soirées dansantes, BUADOUILLE déguisé et photographié en préfet de police. »

 

Champagne, Artois, Verdun,  Belgique : la vie et la mort au front d’artilleurs d’une batterie du 18e régiment d’artillerie de campagne…

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

 

259… Carnet de Marius CALMET

du 16ème escadron du train, puis 3e régiment d’artillerie, puis 113e régiment d’artillerie lourde, puis 313e régiment d’artillerie lourde.

 

 

Mont Kemmel, Belgique, mai 1918.

 « Duel d’artillerie. Beaucoup de brûlures par les gaz, poumons ou parties sexuelles. Les 2/3 au moins sont hors de combat et quelques-uns évacués. Je suis moi-même brûlé dans le dos et aux parties sexuelles, mais je ne vais pas à la visite. On n’a pas encore trouvé de remède efficace à ces brûlures. (…) Très peu de servants sont capables de servir les pièces. On refuse de les évacuer et on comprend qu’il faut tenir ici malgré la pénurie de personnel. »

 

Champagne, Italie, Belgique voilà les combats racontés dans son journal.

Journal et album-photos qui ont été vendus par le petit-fils sur Ebay….L’acheteur a au moins permis de sauver ces écrits. Merci à lui.

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

 

258… Carnet apocryphe du soldat Louis DUCHESNE du 1e régiment d’infanterie coloniale

 

 

Thonnelle, le 19 août 1914.

Mes chers parents,

« Je profite d’un instant où l’on est au couvert pour vous envoyer de mes nouvelles.

Il y a 3 ou 4 jours que je vous ai envoyé une lettre. Je pense que vous l’avez reçue. Je vous assure que la guerre ça n’est pas gai. L’on cantine un peu partout, plus souvent dehors que sous le couvert. Nous arrivons encore de coucher dans une forêt. Les nuits ne sont pas bien chaudes. Nous voyons beaucoup d’aéroplanes allemands qui passent au-dessus de nous. La mitrailleuse tire dessus mais ne peut pas les atteindre, car ils sont trop élevés. J’ai envie que tout ça soit terminé je vous l’assure, car c’est très fatiguant. Que si je m’en reviens, je me rappellerai de l’année 1914.

Je termine en vous embrassant tous bien fort ainsi que ma marraine.

SVP… Ne vous faites pas trop de chagrin. Votre fils qui vous aime.

Louis »

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

 

257… Carnet de guerre de Roger MARCOUIRE, soldat puis aspirant aux 72e, 176e et 175e régiments d’infanterie

 

 

12 octobre 1917, secteur d’Okrida, Serbie

« Marche sous une pluie battante. Oh ! La sale journée. Nous faisons 30 km rincés jusqu’aux os. J’arrive exténué. Un de mes camarades est malade.

Il reste un peu en arrière. Je reste avec lui avec le troisième copain habituel. Le lieutenant-colonel vient à passer. Il nous demande pourquoi nous restons derrière, puis se met à nous « habiller » en termes peu choisis. Vraiment, il y a des moments où le métier militaire est écœurant. Un homme est moins regardé qu’un chien. Ce colonel n’a donc pas d’enfants pour causer de la sorte.

Arrivons sur le soir complètement trempés. Couchons dans une maison. »

 

Carnets de 1916 – 1919 : France – Grèce – Serbie - Albanie – Roumanie – Les mutineries en Russie. Quel périple !

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

 

256… Carnet de guerre de Gaston BÉCARD aux 31e, 342e et 81e régiments d’infanterie

 

 

Fin janvier 1915, secteur d’Ypres, Belgique

« Travaux de propreté. On a de la boue jusqu'aux épaules, on la gratte au couteau et passons ainsi la journée à se faire sécher. (…)

Revue par le colonel et présentation du drapeau dans la cour de la caserne d’Ypres.

Les aéroplanes allemands évoluent au-dessus de nous. Les bombes leur tombent derrière mais jamais dessus.

Nous rentrons au cantonnement après le discours du colon qui n'est pas émouvant. Il nous dit juste ‘’ qu'il faut mourir pour le drapeau parce qu'il a fait le tour du monde ‘’. Quelle bêtise au 20ème siècle ! Vaudrait mieux qu'il n'aille pas plus loin.

Nous rentrons au cantonnement alors défense de sortir. »

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

 

 

255… Carnet de guerre de Joseph CROUSILLAT du 7e régiment de génie, compagnie 15/12

 

 

6 septembre 1914, secteur de St Mihiel, Meuse

« Là, çà été une débandade. Les obus nous pleuvent comme de la neige et dans ce moment nous avons perdu un sergent et 3 hommes morts et crois-moi que c’est dur de voir mourir ses camarades et vous disent des paroles à vous crever le cœur ; ce pauvre sergent (Paul DON) qui disait :

« Non, je ne veux pas mourir ; que vont devenir ma femme et ma fille ? »

C’est terrible. »

 

Joseph CROUSILLAT, clairon-sapeur-mineur, raconte ses 3 premiers mois de guerre avant sa blessure : la joie, la retraite, les désillusions…

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

 

254… Lettres de guerre du lieutenant-colonel GRAUX commandants les 125e et 60e régiments d’infanterie

 

 

30 décembre 1915, Aisne, près de Soissons

Ma chère petite Marcelle,

« Je viens te rappeler que je compte sur toi, sur ton bon petit cœur, pour mettre un peu de fête dans la maison. Égaie ta sœur, distrais ta maman ; tu peux être sûre que de loin j’entendrai votre rire et que j’en serai réconforté : rien ne me fera plus de plaisir ; la jeunesse doit être gaie et quand tu te sentiras triste, prends sur toi…

La maison où j’habite a été occupée pendant 2 jours par les Allemands : ils ont volé toutes les couvertures, les édredons, conserves, confitures, vin. Puis les Anglais sont restés 3 semaines ici : le général FRENCH a habité la chambre où je suis. On ne se plaint pas trop des Prussiens, qui n’ont rien brûlé, ni brisé (sauf les portes des armoires) – Quant aux Anglais, on les a trouvés un peu sans-gêne. Je t’embrasse, ma petite fille chérie, de tout mon cœur et bien tendrement. »

 

Georges GRAUX est né à Rennes le 6 juin 1860. Il a la vocation militaire, entre à St Cyr (1881 – 1883), promotion « Égypte » et sort dans l’infanterie. En 1889 il est détaché au service géographique de l’armée pour établir des levers topographiques en Algérie et réalise en parallèle un album de photographies.

Puis Amiens, St Nazaire au 65e d’infanterie, capitaine au 41e à Reims, Major à Sedan au 147e, chef de bataillon au 88e d’Auch.

Georges est lieutenant-colonel au 135e d’Angers au début de la guerre.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

 

253… Carnet de guerre de Constant DELATTRE des 84e et 299e régiments d’infanterie

 

Lassigny, Somme, 15 août 1918

« Vers le jour, continuation de bombardement, la 18e compagnie va se poster en avant vers 5 h du matin – Nous occupons la tranchée des Chasseurs, tout le bataillon se porte en avant… »

 

Constant DELATTRE est au 84e RI, il part pour la Grèce en 1917. Malade, rapatrié, il passe mitrailleur au 299e RI et participa aux batailles de l’Oise en 1918. Son petit-fils a retracé son parcours. Le carnet est présenté en version brut et non recopié.

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

 

252… Carnet de captivité de Louis CHEVREAU du 213e régiment d’infanterie Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : new

 

 

Camp de Bonne Goutte, Hartmannswillerkopf, 9 septembre 1915 à 9 heures du matin

« Ma compagnie quitte le camp de Bonne Goutte pour aller à la tranchée.

À 4 heures, le bombardement commence, nous restons dans un abri qui résiste très bien.

À 4 heures 50, nous voyons la fumée, nous nous disons que ce sont les gaz mais tous nous respirons le goût. Nous disons tantôt c’est du pétrole tantôt c’est du goudron. On regarde, on dit c’est le feu, ça ne dure pas longtemps.

Le bombardement dure toujours. Un instant plus tard on crie « à la tranchée ». (…)

Peu de temps après nous entendons les Allemands dans la tranchée. Nous restons un instant.

Mais tout à coup l’ennemi frappe à la porte. Si l’on n’ouvre pas, il nous jette une bombe … On se décide d’ouvrir, il nous crie de sortir, personne ne comprend, on ne sort pas.Il nous tire un coup de fusil, personne n’est touché. Nous sortons, il nous dit : « kamarade file vite ».

 

Louis CHEVREAU rédige un carnet de captivité au camp de Mannheim. La centaine de colis qu’il reçoit en 1915 et 16 est minutieusement répertoriée.

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

 

251… Carnet de campagne de Clovis MUFFAT-JOLY

du 99e régiment d’infanterie puis 54e régiment d’artillerie puis 178e régiment d’artillerie de tranchée

 

 

Sapicourt (Marne), 27 mai 1918

« À 1 heure du matin déclenchement de l’offensive allemande, bombardement, marmites et gaz asphyxiant, commencement de la retraite française, retour du groupe à Savigny (Marne).

Retraite. »

 

Clovis MUFFAT-JOLY est passé par les 3 armes : Cavalier, puis infanterie puis artilleur… Son carnet de campagne, néanmoins intéressant, est la succession des lieux traversés.

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

250… Carnet de route de Jean Louis VALEILLES du 22e régiment d’infanterie coloniale

 

 

Moulin de Laffaux (Aisne), 16 avril 1917

«L’attaque échoue, les vagues d’assaut sont fauchées ou battent en retraite. Les chefs sont tués, le désordre et la pagaille commencent à régner. Les renforts n’arrivent pas ; moi et ma pièce nous avons passé les fils barbelés. On ne s’est pas aperçu à temps du mouvement de repli et à 10h nous avons été enveloppés par les Allemands et faits prisonniers un peu à droite de Laffaux.

Nous avons dû passer toute la journée entre la 1ere et la 2eme ligne allemande sous notre propre bombardement, où le chef de ma pièce, le caporal François PRÉAU, a été tué par une mitrailleuse, et ce n’est que vers les 8h du soir que nous avons été conduits au poste de commandement allemand dans une belle carrière très bien aménagée et où ils ont eu soin de nous enlever toute la correspondance… »

 

Après sa grave blessure au poumon Jean Louis VALLEILLES repart au front au 22e colonial : Carnet de route, les déplacements et quelques détails sur sa capture.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

249… Cahier de Chansons et de poèmes de Jean Marie DUCLOS du 68e régiment d’infanterie

 

 

Issoudun le 17 août 1897, discours du lieutenant E. du FAY DE CHOISINET pour le départ de la classe 1894 du 68e régiment d’infanterie

«Enfin mes amis, si vous, m'en croyez, occupez-vous le moins possible de politique. Vous avez mieux à faire que de vous m'étiez à des discussions où le plus malins ne comprennent rien ou peu de chose si vous avez des idées personnelles, sachez de les conserver saines. Mais m'espérez pas de les faire partager à votre voisin, vous perdriez beaucoup de temps et sans résultat.

La politique à la ville comme à la campagne et une cause de division dont vous n'avez nul besoin. Respectez les conditions de chacun, notez suivant votre conscience et vos goûts et tenez-vous en-là, ne prenez pas surtout pour parole d'évangile tout ce qui est écrit et méfier vous des gens qui parlent fort et font miroiter à vos yeux mille choses merveilles et irréalisables. On ne présente ordinairement à l'alouette un beau miroir que pour mieux la fusiller, si vous êtes l'alouette fuyez le miroir.

Je terminerais par là.

En quittant le régiment nous n'abandonnez pas vos armes pour toujours plusieurs fois encore réserviste et territoriaux. Vous le reprendrez et vous reviendrez parmi nous saluer votre drapeau. Vous êtes jeunes, vous verrez de graves évènements.

En ce jour de frisson général où le tocsin se fera entendre d'un bout à l'autre de la France, vous accourez pleins d'une sainte ardeur vous rangez sous ses plis et se sera d'un cœur bouillant de patriotisme que votre classe, heureuse de se retrouver entière réunie, pour marcher à l'ennemi.

S'écrier en face du danger. « Vive l'armée Française ».

 

Dès 1877, les élèves de cours moyen apprennent à lire avec un manuel sans cesse réédité : " Le Tour de France par deux enfants ".

C’est dans ce contexte que Jean Marie DUCLOS a été éduqué en chrétien, soldat et patriote envers sa patrie de toujours : la France. On le voit dans les chansons chantés par les soldats pour exaltés le patriotisme, l’obéissance, l’amour de la France et désigner l'ennemi : L'Allemagne et les régions perdus : L’Alsace et la Lorraine.

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

 

248… Carnet de guerre de Léopold REY du 8e régiment d’artillerie, cycliste de l’état-major du 20e corps d’armée

 

 

Secteur de Flavigny, le 25 août 1914 :

« J’ai vu des hommes jeter leur cartouches, leurs sacs, leur fusil dans les fossés bordant la route pour pouvoir suivre, mais il y en a la dedans beaucoup d’hommes qui sont affolés et fuient ; Beaucoup descendent de Morhange plateau où les Boches nous ont durement accueillis par un terrible bombardement.

Ils sont du midi et les officiers mêmes abandonnent leur harnachement pour fuir plus vite.

Certains disent qu’on les a sacrifiés menés à une boucherie. Mais ceux-là n’ont aucune blessure et questionnant chacun j’apprends que les hommes blessés que j’ai vu revenir sont ceux des régiments de l’Est, du Nord et de l’Ouest qui étaient au centre de l’attaque et qui se sont vus encerclés par les Allemands parce que le régiment du midi qui étaient sur les ailes avaient fui comme des lapins sans combattre aussi est ce avec haine qu’ils se regardent. »

 

Lorraine, Flandres, Belgique, Artois, cycliste de l’état-major, puis artilleur de crapouillot en tranchée d’Artois. Le 30 mai 1915, il décrit avec effroi la folle attaque du 205e régiment d’infanterie vers les tranchées allemandes du fameux « Labyrinthe ».

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

247… Carnets de guerre d’Alfred René FAILLE, sergent au 410e régiment d’infanterie

 

Ouvrage du Caméléon, Champagne, le 30 mars 1916 :

«Un quart d’heure après, j’étais à bout de force, la tête en feu, mes épaules douloureuses pliaient, et le plus fort n’était pas fait. Restaient à franchir les pare éclats de la première ligne. Là, j’ai pensé défaillir car je commençais à vaciller sur mes jambes moins vives. La fascine longue de près de 3 mètres ne pouvait passer dans ces lacets étroits, elle s’immobilisait dans les coins, et il nous fallait alors la soulever au-dessus des hauts parapets. Nous arrivions heureusement, cela me stimulait et, m’arcboutant contre la muraille de craie, grinçant des dents, les bras tendus, on passait quand même. La tête de la corvée revenait sur ses pas, et quel soupir de soulagement en déposant ma charge.…. »

Centre Payen, Champagne, le 18 avril 1916 :

« Il vous arrive avec un sifflement lugubre comme un lourd oiseau de proie, semblant choisir sa victime, se balançant dans l’air, et tout d’un coup s’abattant brusquement. Il parait que le jour on peut les suivre dans leur trajectoire, et c’est cela je crois qui doit affoler le plus…» (…)

Il faut bien passer le temps, éviter l’ennui et le cafard qui vous guettent. Les correspondances viennent à propos pour nous changer les idées. C’est un rayon de soleil dans notre triste vie de sauvage, une consolation, un soutien dans nos moments d’énervement ou d’abattement. En lisant ces petites lettres d’un frère, d’un parent ou d’un ami, le poilu quitte par la pensée, et pour un moment, les gourbis, les tranchées et les boyaux pour se rapprocher de celui qui lui envoie de ses nouvelles, qui lui adresse quelques lignes d’espoir, d’encouragement. C’est pour lui quelques moments d’une vie faite de souvenirs qu’il prolonge à loisir en répondant à ces lettres …

 

Sa première arrivée aux tranchées à l’ouvrage du Caméléon, les corvées nocturnes en premières lignes : description minutieuse sur le carnet d’un instituteur : ce qu’il voit, ce qu’il ressent, ce qu’il ne voit pas, ce qui l’inquiète, ce qui l’encourage…

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

 

246… 3 carnets de guerre d’Arsène LERIDON du 72e régiment d’infanterie territoriale

 

Août 1915, Somme :

«Ribécourt est une commune assez importante, c’est canton. Tout le bourg est presque détruit. Les allemands y ont habité pendant quelques mois et nous l’avons repris. Depuis il bombarde assez fréquemment ce pays. Les maisons sons à moitié détruites. Les habitants, surpris, ont laissé tout dans leurs maisons à la merci de tous. Tout n’est que pillage, tout traîne par les places. Il faut monter sur le linge de corps ou literie pour avancer…. »

Fort de Tavannes, mars 1916 :

« À 4 heures du matin, rien encore d’arrivé. Qu’est-ce qui se passe, en voilà plusieurs qui arrivent tout en sueur, plein de neige, il y avait 5 centimètres de neige. Cette nuit-là, ils nous disent que personne n’a pu approcher du fort tellement il était bombardé. Il a fallu qu’ils laissent les munitions dans un fossé à quelques cent mètres du fort.

Un autre arrive, nous dit qu’un de nos camarades a été tué par un obus. Ils étaient couchés tous les deux dans un trou d’obus, il a voulu porter secours à son camarade qui était près de lui, mais hélas il n’était plus qu’une bouillie. Il a fallu renoncer à l‘apporter. »

Tilloloy, somme, décembre 1915 :

« Un homme de la 10ème compagnie se hasarde à aller chercher un cadavre français au-devant des fils de fer allemands. Il monte sur la tranchée et va droit au cadavre. Pas un soldat allemand ne tire, arrivé au cadavre. Les allemands remontent par-dessus la tranchée, puis il leur fait signe de venir. Plusieurs viennent près de lui, puis dans l’espace de cinq minutes, il se trouve une vingtaine d’allemands et de français sur la tranchée, à se parler ou plutôt se faire des signes pour se comprendre.

Ils échangent du tabac même ils essayent leurs casques. Un capitaine du 71 leur parle en allemand. »

 

Des écrits de 1914 à 1917 réunis dans 3 carnets : Somme, Oise, Verdun…Description de nombreux villages détruits, les bombardements continuels, les corvées, la fraternisation de décembre 1915, les préparations pour les attaques au gaz…

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

245… Souvenirs de guerre du caporal Louis MERCY du 149e régiment d’infanterie

 

«Les journées suivantes se sont passées tranquilles ; ensuite nous sommes relevés pour un repos de 6 jours. Nous cantonnons à Ciry-Salsogne, 10km environ de Soissons. Ces jours ne sont pas de détente ; les journaux annoncent des mutineries dans l’armée, nous sommes consignés dans notre cantonnement.

Le 158ème RI qui fait division avec nous, refuse de remonter en première ligne.

Ma section est de garde aux issues du patelin, mais rien n’est venu troubler notre secteur. Nous apprenons que l’aumônier du 158ème a réussi à calmer leurs esprits et à ranimer leur courage. À leur tête il les entraîne relever leurs camarades des premières lignes. Cette nuit même de la relève, il est tué par un éclat d’obus. »

 

Souvenirs de ses classes, Le chemin des Dames, la bataille de Malmaison, Le combat d’Orfeuil

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

244… Carnet de guerre du lieutenant HERBILLON du 306e régiment d’infanterie

 

« Je me suis livré aujourd’hui à d’amères réflexions sur mes semblables que la civilisation n’a pas rendus meilleurs. Aussitôt que l’homme est livré à ses instincts, (et la guerre lui en donne l’occasion), il ne pense qu’à la ripaille et à la rapine. Il ne faut rien moins que la crainte de représailles sévères pour le forcer au respect. Malheureusement, en France, et en particulier dans nos formations de réserve, la discipline est fort relâchée, aussi voit-on des choses écœurantes. Des paysans (bien mal inspirés, j’en conviens), nous disent qu’ils ont eu moins à se plaindre du séjour des Allemands que du nôtre. On ne peut que rougir de ce témoignage. Ce n’est pas que l’Allemand vaille mieux que nous, loin de là, si par moments, il est plus honnête, c’est qu’il plie sous une discipline de fer. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

243… Carnet de guerre d’un inconnu des 119e et 319e régiments d’infanterie

 

« Enfin au cours de cette permission, j’aurais le bonheur de voir se signer l’armistice le 11 novembre à 11 heures. Le cauchemar est fini. Est-ce enfin possible.

Le martyr est consumé. Il reste de tout ceci l’égoïsme de vivre mis à part une grande détresse morale, l’horreur de la guerre. Les choses honteuses que j’ai vues.

La pensée s’est usée au cours de ces secousses diverses. Je suis maintenant une brute, une brute qui a honte de ce qu’on lui a fait faire. Je retire de là un profond dégout de l’humanité et la haine du militarisme. »

 

Carnet retrouvé dans une malle – Sans nom – Sans photo… Après de laborieuses et fructueuses recherches de Philippe S. nous pensons avoir identifié le rédacteur : Soldat LOUAIL Pierre Henri…

Pascal, le propriétaire actuel du carnet veut rendre ces souvenirs aux éventuels descendants…

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

 

242… Carnet de route de Louis FAURE du 47e régiment d’artillerie

 

18 avril 1917, Chemin des Dames

« Naturellement rien à manger. Les vivres de réserve sont absorbés depuis le matin et on parle de ne rien toucher d'ici trois jours. C'est le moment de s'abattre sur ce qu'on trouve. Pour ma part je fais une razzia de biscuits barbotés de-ci de-là. Je ne mourrai tout de même pas de faim. Mais quelle pénible impression de se retrouver dans ses anciens cantonnements quand on croyait si bien coucher le soir en terrain reconquis.

C'est l'abattement complet.

Je comprends facilement que par la suite plusieurs régiments se soient mutinés. Rien n'est aussi déprimant qu'une telle séance, surtout quand on ne fait rien pour relever le moral du poilu - au contraire. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

241… Souvenirs de guerre de Marie FUINEL

du 23e, puis 102e régiments d’infanterie

 

Après sa blessure en gare sanitaire de Bruyère, le 16 septembre 1914

« Mais quelle horreur dans les gares proches du champ de bataille ! Des tas de blessés, quelques-uns affreusement mutilés, sont couchés n’importe où et n’importe comment. Ils gémissent mais personne ne semble les entendre. Le major est surmené et il les regarde méthodiquement, l’un après l’autre. Beaucoup de ces malheureux expirent ici dans d’horribles souffrances. Quelques-uns sont légèrement blessés, et ils sont évacués tout de suite. D’autres se sont mutilés. Le major les envoie impitoyablement au peloton d’exécution.

A Bruyères, on forme le train des blessés, nous restons 24 h dans le train avant qu’il ne parte. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

240… Journal de guerre de Théophile JOUSSEAUME

du 64e régiment d’infanterie

 

Maissin, Belgique, 22 août 1914

« Là notre artillerie se fit entendre, ça venait de devant, de derrière, ont été assourdis, c’était une fumée de poudre de tous côtés, à la fin de la journée les clairons sonnent la charge à la baïonnette pour chasser définitivement la position de l’ennemi. »

« Là, je me relève à moitié étourdi car je me demande comment je faisais pour me trouver encore vivant, car de chaque côté de nombreux copains étaient inanimés, la scène fût touchante, les clairons sonnaient la charge, des cris de en avant à la baïonnette se répétaient de tous côtés en se mêlant aux cris déchirants des blessés. Les deux clairons de ma compagnie furent tués en sonnant la charge à chaque pas que l’on faisait on se heurtait dans les morts ou les blessés, malgré tout nous marchions toujours sur la lisière du bois en fuyant devant nous comme des lâches, mais sur deux cent soixante que nous étions avant à la compagnie, deux heures après nous étions que cent trente sur le champ de bataille. »

 

Il raconte les combats sanglants de Maissin, de Bulson au mois d’août 1914, puis ceux de la bataille de la Marne : la Fère-Champenoise, d’Écury-le-Repos et ceux du secteur d’Hébuterne, Serres, La Boisselle

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

239… Carnet de guerre et album photos de Pierre Charles HUET

du 22e régiment d’artillerie

 

 

Verdun, 8 avril 1916

« Cette route fut terrible. Il faut y avoir passé en plein jour pour savoir.

Être dans un bois ou tous les arbres sont cassés, déchiquetés ; une route à peine reconnaissable que par le nombre de chevaux morts, voitures cassées etc…Les obus arrivent dans toutes les directions aussi pour passer il faut prêter grande attention au sens des arrivées d’obus : ne pas craindre de faire des plats-ventre.»

 

Pierre HUET nous a laissé son carnet de guerre et un album-photos. Verdun, puis la Grèce, Serbie, Roumanie…

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

238…Carnet de campagne du gendarme Clovis POREAUX

Gendarme cycliste à la brigade de Comines (59, 1ere légion de gendarmerie

 

 

Lille, rue Marquillies, le 3 octobre 1914

« Je fais aussitôt feu. Le cheval tombe. Son cavalier peut néanmoins se relever et prendre la fuite.

Je continue à tirer, ainsi que mon camarade DUJARDIN, arrivé à mon aide. Plusieurs autres cavaliers allemands galopent dans les champs lorsque le 2ème et son cheval sont à nouveau abattus.

Nous courrons pour les capturer, mais à ce moment les autres cavaliers étant devenus menaçants, et craignant d’avoir notre retraite coupée, nous jugeons prudents de nous replier en abandonnant nos ennemis blessés.

 

Clovis POREAUX est né au Nouvion-en-Thiérache (02) en 1876. Il est gendarme dans le Nord, tout près de la frontière belge. Il retraite vers Pontoise avec sa brigade, et reviens en région Lilloise juste avant la prise de cette ville par les Allemands. Ce document est rare car il est écrit non par un poilu mais par un gendarme et donc son rôle durant le conflit est différent.

Ensuite il y a un côté « journal » : il nous détaille pendant presque 7 mois les déplacements quotidiens de son escouade. Il « suit » l’armée sur les champs de bataille de la Marne. Les Allemands étaient le 3 septembre 1914 à Valmondois quelques km au nord de Pontoise, le saviez-vous ?

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

237…Carnet de guerre, souvenirs d’Émile MILLE

Soldat au 128e régiment d’infanterie

 

Pargny-sur-Sault (55), le 7 septembre 1914

« A plusieurs reprises, entre deux feux, nous traversâmes le jardin du château, et l'on allait chercher le champagne et toutes les liqueurs du château. Nous rapportions le tout dans la tranchée. Je n'ai jamais bu tant de champagne de ma vie. Il fallait faire vite pour courir à ce château. Je me rappelle que nous étions dans la cuisine lorsqu'un obus démolit un coin du toit. (…)

La gare était rouge de sang. Sitôt qu'un de nous se levait des rails, il tombait pour ne plus se relever. Je vis la cervelle d'un de mes camarades jaillir sur le quai. Je devins pâle. Le cœur me manqua de voir tant de sang. Le quai était jonché de cadavres »

 

Émile MILLE, 21 ans en 1914, il se trouve sous les drapeaux au 128e régiment d’infanterie quand la guerre éclate. Son récit, ses dessins sont d’une poignante vérité. La description des combats à Fontenois (Ardennes) et à la gare de Pargny-sur-Saulx (Marne) sont d’une intensité remarquable.

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

236… Carnet de guerre de Gaston MAGNIEN

Soldat au 69e régiment d’infanterie

 

Pommier (62), le 2 novembre 1914

« À signaler la frousse du capitaine qui, aussitôt l’ordre de relève, part avec la liaison sans s’occuper de ses hommes restés dans les tranchées.

Il parait qu’à chaque distribution, ce joli coco prend un ou deux litres d’eau de vie et le reste à proportions. Il n’est pas étonnant que les hommes soient si mal nourris car du haut en bas de l’échelle des gradés, il y a un gaspillage éhonté.»

 

Louis Émile Gaston MAGNIEN, cultivateur, est né le 26 août 1880 à Doncourt, en Haute-Marne. Il intègre le 69e RI.

L’Artois (combats de Monchy-au-Bois), puis la Belgique, retour en Artois où il sera tué à Neuville-St-Vaast en mai 1915.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

235… Notes de guerre du caporal Élie HARTÉ

au 33e régiment d’infanterie

 

Village de Douaumont, le 2 mars 1916, 3h du matin

« Le sous-lieutenant appela ses gradés, sur toute la section nous restions deux caporaux et vingt-quatre hommes, il nous dit que nous avions tous fait l’impossible pour résister, que les autres compagnies étaient faites prisonnières ou démolies, nous étant cernés nous serions massacrés ou pris dans la soirée.

Il ne nous restait plus qu’à attendre les événements, puisque nous n’avions plus de munitions et pas de moyens pour se retirer à l’arrière

. »

 

Élie HARTÉ, menuisier, est incorporé pour son service militaire en décembre 1914 au 50e régiment d’infanterie, il passe à la fin de sa formation au 73e RI en mai 1915, puis de suite au 33e RI, 10e compagnie, avec lequel il rejoint le front. Le capitaine commandant de cette 10e compagnie du 33e RI se nomme Charles DE GAULLE…

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

234…Dernière lettre de Paul TAPIE

Soldat au 2e régiment d’infanterie

 

Nord d’Arras, Artois, 6 juin 1915

« Nous avons eu du reste pas mal de victimes sans attaquer. Pour ma part, mon fusil est cassé en deux et le canon tordu au milieu du fût. C'était encore mon fusil de famille, celui qui a descendu la rue des Juifs un petit drapeau et des fleurs dans le canon sur mon épaule aux accents du chant du départ. Ça m'a fait de la peine de le remplacer.

La courroie de la musette à cartouche que ma mère m'a faite est percée par une balle de shrapnell ma gamelle aussi, ma toile de tente est en loque et moi je suis indemne. »

 

La lettre de Paul TAPIE est datée du 6 juin 1915, c'est à dire 10 jours avant sa mort dans un hôpital. Le régiment a perdu plus de mille hommes dans les combats des 16 et 17 juin 1915.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

233…Carnet de guerre de Jean PICOU

Maréchal-des-Logis Chef au 3e régiment d’artillerie

 

Rhodes, Moselle, 19 août 1914

« Au départ de Rhodes, nous rencontrons 7 à 8 ambulances. Les unes transportent des cadavres français qui seront inhumés à l’arrière les autres transportent des blessés.

L’un à la tête enveloppée de toute part et souffre horriblement, l’autre est atteint à la poitrine, aux bras, aux jambes. C’est encore un blessé qui pousse des cris déchirants, il a le pied emporté et malheureusement il ne pourra échapper à l’amputation de son membre.

C’est ensuite un convoi de 300 blessés qui plus heureux dans la souffrance que leurs camarades peuvent se retirer à pied à l’arrière de la ligne de feu. (…) Quelques-uns qui n’ont pu supporter leur transport à l’arrière sont morts sur ce modeste char. Leur corps recouvert de leur capote repose à côté des autres blessés qui furent jadis leurs compagnons d’armes.

Le spectacle est navrant et les yeux se mouillent à la vue de ce triste tableau. »

 

Jean PICOU sera tué par une balle qui provoque une « fracture de l’étage antérieur de la base du crane » . Il sera déclaré non-mort pour la France. Pourquoi ?

Il est quand même inhumé dans une nécropole militaire…

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

232…Carnet de guerre de René PIERROT

Médecin-auxiliaire au 3e bataillon du 171e régiment d’infanterie

 

Ostel, Chemin des Dames, 23 avril 1917.

« C’est devant Ostel du nord, et à l’ouest dans le ravin de la ferme Gerleaux que je continue les notes de guerre.

Nous sommes installés dans une cagna d’officiers artilleurs boches. Il y a lits, poêle, chaises et table, assiettes, flûtes et coupes et l’électricité. J’ai remplacé par un accu boche la dynamo en panne avec ma lampe de poche pour l’ampoule. »

 

René PIRROT a été mobilisé le 1er septembre 14 comme infirmier, puis il sera nommé médecin-auxiliaire le 3 juin 1915, médecin sous-aide-major le 18 août 1917 et enfin médecin aide-major le 10 novembre 1918.

Le petit carnet renferme ses souvenirs de la bataille du Chemin des Dames et de la seconde bataille de la Somme et en ce centenaire de la grande guerre Sylvaine est heureuse de partager ces écrits.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

231…carnet de guerre de Prosper FRÉMINET

conducteur au 156e régiment d’infanterie

 

Gizaucourt, Marne, 15 novembre 1915.

« Le 13, la neige fait son apparition, il fait un froid à ne pas y tenir, nous gelons sous les tentes. On parle de faire des abris pour les chevaux et nous n’avons rien. Pour avoir coupé un mauvais un mauvais sapin, une vache de lieutenant de gendarmerie nous menace du conseil de guerre, c’est terrible de voir chose pareille.

On le souhaite crevé..»

 

Prosper est conducteur (hippomobile) du train de bataillon ou du train de combat.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

230…Carnet de guerre de René BRISSARD, aspirant, puis lieutenant

à la compagnie de mitrailleuses du 409e régiment d’infanterie

 

Villers-sous-Châtillon (Marne), lundi 4 juin 1917

« Ce matin, [le général] SCHMIDT réunit tous les officiers et sous-officiers du 409 et du DD. C'est à cause du moral.

On voit qu'il compte surtout sur les sous-offs pour le remonter. Il dit que la guerre doit être poussée jusqu'à la victoire et exhorte tous les officiers à donner l'exemple.

Dans la tranchée, on n’en voit pas tant qu'ici.

Enfin, cette conférence donne l'impression que le gouvernement à une trouille épouvantable et craint un mouvement. Les grosses têtes ont peur de sauter. Je suis très content d'avoir assisté à cette réunion car elle montre la crainte que les supérieurs ont du soldat.

 L'heure est très grave : peut-être sommes-nous arrivés à un instant décisif. Le tout est de savoir si ces craintes se réaliseront. »

 

Au travers de ses 7 carnets de guerre (dont 5 sont parvenus jusqu’à nous) René BRISSARD nous fait vivre ses 1104 jours sur le front.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

229…carnet de guerre, poèmes et chansons d’André DURAND

Brancardier-musicien au 69e régiment d’infanterie

 

Sailly-Saillisel, Somme, 29 novembre 1916.

« A 20h nous relevons le 418e RI, nous passons à Maurepas, Combles, Frégicourt et nous arrivons devant Sailly-Saillisel ; où le régiment prend les tranchées : par un temps affreux ; de l’eau et de la boue jusqu’au ventre. Nombreux pieds gelés pendant le période.»

 

André DURAND, 23 ans, menuisier dans le civil est musicien. Étant musicien, il ne fait pas parti de la partie « combattante » du régiment. Ses séjours en tranchées ne seront pas systématiques. Mais il devient brancardier-auxiliaire.

Au travers son récit, on constatera qu’il va très souvent relever les blessés après les attaques au péril de sa vie.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

228…Recueil et carnet de guerre de Gilbert BELLOC

Infirmier-musicien aux 58e, puis 258e régiment d’artillerie

 

Bois des Hospices, secteur fort de Tavannes, Verdun, 12 juin 1916.

« Pour ma part, je n’eus à souffrir que d’une pierre soulevée par un obus et retombant sur mon casque en me l’enfonçant jusqu’aux oreilles ! Résultat : un petit évanouissement d’une dizaine de minutes. Je ne puis dire qui m’en tira. J’étais seul dehors. Lorsque cet « accident » m’arriva et lorsque je revins à moi, je me trouvai couché sur un lit, seul encore dans le poste.

A noter que notre capitaine de batterie, DURIEUX, ne fut guère brillant par son courage : je crois bien que durant ces journées il ne sortit pas une seule fois de son abri, même pour faire ses besoins. Le sous-lieutenant GALLERAGUES ne valut guère mieux. C’est avec un grand soulagement que nous quittons cette région.»

 

Gilbert BELLOC, brigadier, musicien et infirmier, a laissé un petit livre relatant, jour par jour, "sa campagne 1914-1918" avec quelques photos. Cette année marquant le centenaire de la fin de cette guerre, son petit-fils est particulièrement sensible à faire connaître ces écrits qui peuvent, certainement très modestement, à apporter des renseignements précis sur les lieux, théâtres des opérations et les hommes qu'il a connus et dont certains ont perdu leur vie…

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

227…Correspondance, lettres de guerre d’Alexandre Henri LOYER

sergent au 102e régiment d'infanterie

 

Champagne, mars 1915.

« Ce qui se passe ici ne s’est jamais produit dans l’histoire, c’est un véritable enfer et on se demande s’il est possible d’en sortir. Tout est employé canons, fusils, mitrailleuses, mines, etc… Les tranchées sont faites de cadavres et certainement que dans la plaine il n’y a pas un mètre carré où il n’y a pas un corps humain.

C’est terrible de payer si cher du terrain qui vaut si peu, c’est un désert (…)

Ici on ne se lave pas faute d’eau on ne change pas de linge. C’est infect, on couche sur la terre par 10 ou 12 ° sous zéro. On se demande si on pourra un jour en sortir d’ailleurs du train dont ça va il y en a bien pour un an encore.

Les journaux en mettent plein les yeux au public. Le moral des troupes est excellent disent-ils, en réalité il est exécrable. »

 

Alexandre Henri LOYER écrit, écrit, écrit…jusqu’à sa « bonne » blessure qui l’éloignera définitivement de la guerre. Ses lettres nous sont restées ; merci à Jean-Claude, son petit-fils de pouvoir les lire.

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

226…Souvenirs de guerre de Pierre Antoine BOURSEIRE

sergent au 147e régiment d'infanterie, puis prisonnier à Cottbus

 

Sud de Soissons, 28 mai 1918.

« Des isolés, appartenant surtout au 214e régiment d’infanterie retournent vers l’arrière, ce qui me surprend que des gens abandonnent leur poste de combat en un tel moment. Mais nous les écoutons pourtant raconter leurs prétendus exploits, anecdotes aussi héroïques que peu vraisemblables. Un grand gaillard nous montre une paire de gants dont il aurait dépouillé un capitaine ennemi, tué par lui, etc…»

 

Pierre BOURSEIRE nous raconte les journées terribles de mai 1918, lors de l’offensive allemande. Il sera fait prisonnier à la suite des combats

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

225…Carnet de route d’André DURIN

des 62e RIT, 334e RI et 114e Chasseurs

 

Vosges, janvier 1915.

« Il fait très froid et on souffre beaucoup. Le pain est gelé et la morue est gelée. Le ravitaillement n’arrive pas. Le 26 au soir, on fait des tranchées avec de la neige à onze heures du soir. J’ai les pieds gelés et je me dirige vers le poste de secours. »

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

224…Journal de guerre de Jules FROTTIER,

caporal-infirmier aux 47e et 70e régiments territoriaux

 

juin 1915, infirmerie du bois des Fosses, secteur de Pont-à-Mousson.

« Ils vont la trouver mauvaise surtout que ces hommes sont des réformés et auxiliaires. Quelles tristes recrues !

Quelques-uns viennent à la visite le lendemain, ça fait pitié. Certains n’ont jamais tenu un fusil, d’autres ne voient pas clair, même de l’œil droit, des herniaires, varices, cœurs faisant du 100 à l’heure, etc…

C’est malheureux d’envoyer des soldats comme ça sur le front. »

 

« Ces messieurs les officiers viennent de toucher leurs mois et aussitôt on voit partir les billets de banque dans leurs familles.

C’est épouvantable de voir ce que vaut notre commandement. Ici des quantités énormes de blé se perdent dans les granges, sans être battu, alors qu’il serait très facile d’emmener tout cela à l’arrière. »

« Plus fort encore, un grenier est plein de sacs de blé et bien on le laisse manger aux rats et le commandant GOUACHEY qui passe son temps à emm…les poilus, à voir si les cravates font deux tours, n’a pas eu l’idée de faire enlever ce blé depuis 9 mois qu’il est là. Et notre beau pognon s’en va à l’étranger pour acheter du blé à des prix fabuleux.

Voilà comme ces messieurs défendent et servent leur pays. On voit bien par là ce qu’ils peuvent faire chez eux. C’est triste mais c’est ainsi que ça se passe.

Quels bons souvenirs on emportera tous chez soi après la guerre. Voilà notre infériorité manifeste vis-à-vis des Boches. »

 

L’infirmier Jules FROTTIER a passé toute la guerre non loin des premières lignes. Ses lignes (6 carnets !) sont écrites en temps réel, sur le vif, tellement elles sont criantes de réalisme et très détaillées. Je pense qu’elles sont souvent écrites après coup, ce qui ne fait que confirmer les talents de narrateur de Jules. Son affection pour les siens et ses amis, toujours très pudiquement exprimée, sa révolte aussi à l’encontre de ses supérieurs qu’il juge souvent incompétents et imbus de leur personne…

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

223…Journal de guerre de Maurice DELACROIX,

caporal à la section mitrailleuses du 4e régiment d’infanterie

 

 

3 mars 1915, ravin des Meurissons

« Matinée de nettoyage, après-midi l’on nous prévient qu’une mine va sauter.

3h, une contre mine boche saute sans aucun dégât.

Le soir à 6h, nous faisons sauter notre mine nous ne voyons rien. Quelques crapouillots arrivent presque sur nous. »

4 mars

« Réveil à 2h du matin pour nous prévenir qu’à 4h une autre mine, elle saute à 5h. Nouvelle fusillade et tout rentre dans le calme.

Dans la matinée passage d’aéroplane, dans l’après-midi bombardement des boches sur les lignes de réserve. (…) »

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

222…Cahier de 20 poèmes-chansons de Lucien PRADEL du 10éme régiment d’infanterie

 

« C’est nous les gars de la classe seize

Les cadets d’ l’armée Française

Au cri de « Vive la France ! »

Quand on nous invit’ra pour la danse

La baïonnette au derrière

Les sortant de leurs tanières

Nous pouss’rons à la frontière

Tous ces sales croquants d’allemands

Tambour battant ! »

 

20 poèmes d’un poilu de 20 ans…

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

221…Carnet d’Augustin MORLIER, du 50e régiment d’artillerie

 

Aux armées le 5 mai 1917

Bien chère petite Cécile

« J'ai reçu ton petit mot hier soir comme je remontais de cet enfer du massif de Moronvilliers où j'ai vécu treize jours de cauchemar. Je suis au repos pour quelques jours et je t'assure que j'en avais besoin car cette fois j'étais fourbu. Quelle vie ici, ce n'est pas une sinécure de faire partie d'une division d'assaut. Cependant on voit de belles choses. Par exemple le départ de mon régiment s'en allant à l'attaque. J'étais auprès du colonel.

Lorsque le coup de sifflet fut donne par lui, signal pour se diriger vers les tranchées ennemies, de voir ces hommes partir tranquillement au pas, alignés presque comme à la manœuvre, d'entendre le colonel crier « vive la France, vive mon régiment » c'était beau. Nous avions les larmes aux yeux.(…)

J'embrasse ton petit Yvon et toi très affectueusement. Mon bon souvenir à Yves. »

Augustin.

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

 

220…Carnet de Fernand VALATX, des 143 et 70e régiments d’infanterie

 

Tartiers, nord de Soissons, Aisne, 28 mai 1918

« Un obus tombe en plein sur le groupe. 3 tués et 6 blessés.

Vite ! Sac au dos et au trot nous nous replions toujours, c’est affreux, tout le monde fuit, abandonnant des quantités de tout sorte. Notre 75 ne nous soutien plus.

De temps en temps quelques obus qui dégringolent sur notre chemin de retraite, tuant et blessant, qu’on soit abandonné et donnant la panique. Nous sommes lamentables à voir.

Quel désordre, les artilleurs se battent avec nous.

Arrivés à Vauxrezis nous fîmes un peu la pause ; nous étions morts de fatigue et de chaleur… »

 

Le Chemin des Dames, Verdun (2 fois), L’Oise, Fernand combat et coiffe…

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

 

219…Correspondance de Léon PRÉVOST soldats aux 98e et 16e régiments d’infanterie

 

Lyon, 14 novembre 1914

« Bien chers parents,

Il n’y a encore rien de nouveau ici si ce n’est qu’il en est parti une douzaine ce matin pour leur dépôt et je vous garantis qu’ils ne sont pas partis sans être habillés. On leur a donné un chandail, une ceinture, une chemise, des chaussettes, un cache-nez, un passe montagne et une veste en toile cirée mais elle n’a pas de manches. Avec ça ils n’auront pas froid et ceux qui partent en ont autant. Pour moi, je ne compte pas partir encore.

Je vous embrasse tous. »

Léon

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

 

218…Carnet de Pons ALBERT, du 114e régiment territorial

 

Carency, Pas de Calais, 13 juin 1915

« Reprise de corvées aux morts. Carency et Neuville. Travail de nuit. Nous enterrons les corps sur place par dix à douze ensembles après identification. Les mouches, en pleine nuit même, nous environnent lorsque nous touchons aux corps. Vers 5 heures, il nous faut cesser par force : marmitage soigné et pluie de balles nous y obligent. Après être restés une heure à cent mètres des lignes, nous partons aux pas de course poursuivis par les obus.

 

Journal de guerre d’un « non-combattant », portant bien près des premières lignes…

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

 

 

217…Souvenirs, lettres de l’Abbé DURAND Henri, du 410e régiment d’infanterie

 

Somme, 1915

« «Ah ! Chère maman, si vous voyez votre fils ! Je vous prie de croire qu’il est joli, tout de boue habillé. Cela ne fait rien et l’on n’en est pas triste. Puisque nous sommes dans la boue, allons-y sans sourciller et pataugeons en cadence pour la France.

C’est une manière voulue par le bon Dieu d’expier la prédilection de tant de mes compatriotes pour la boue qui souillent le cœur et l’âme. Je vous assure que l’on s’amuse bien et l’on chante d’un cœur joyeux la chanson de Botrel intitulée : Dans la boue »

 

Henri DURAND, frère Sébastien, abbé au 410e RI, ou le sacrifice d’un poilu « ordinaire ».

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

 

216…Carnet de guerre du soldat FOURNIER Paul du 140ème régiment d’infanterie

 

Lihons, Somme, juin 1915

« Le lendemain de notre arrivée, un jeune lieutenant a été tué. Je suis allé le voir, à l'entrée du village, dans la maison où son corps avait été déposé. Il était étendu, rigide sur des planches, moulé dans sa capote de combat, les jambes guêtrées, un des côtés de la figure complètement emportée par la balle qui était venue le surprendre au créneau où il avait commis l'imprudence de venir regarder.

C’est la première victime de la guerre que je vois de la guerre et je rêve à tout ce que ce jeune corps renfermait d'espérances pour l'avenir.

A dix pas de là, le petit cimetière des soldats tués à l'ennemi. Je vais le parcourir. A chaque tombe, une croix et sur une petite pancarte, un nom et quelques chiffres. Je lis quelques noms…Et pourtant, sur tout cela, le soleil luit joyeux…

Il est déjà grand, ce petit cimetière… »

 

Paul FOURNIER écrit, écrit, écrit …

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

 

215…Carnet de guerre du caporal-clairon Pétrus Joannès PEYROT du 4ème régiment d’infanterie coloniale

 

21 septembre 1918, Serbie

« Journée marquée par l’attaque de la cote 2058 ; l’ordre d’attaque est pour 6 heures, les premières vagues sortent, composées de la 5e et 7e Cie, impossible d’avancer.

Les unités sont prises sous un feu intense de mitrailleuses. Les hommes se replient sous les ordres de leurs chefs. En portant un ordre à la 6e Cie, j’ai un homme de la liaison blessé au pied gauche, un nommé MICHAUD, qui est du canton de Mauprévoir.

Enfin, à 10h50, l’ordre arrive du colonel RONDET d’attaquer coûte que coûte, car paraît-il que les Bulgares continuent leur retraite ; le capitaine MAÏNETTIE commandant le bataillon, donne ses ordres aux agents de liaison de porter l’ordre au lieutenant BOUVIER, un brave de la 5e Cie, à 11h30. »

 

Pétrus Joannès PEYROT, 4e RIC, boulanger de profession, s’est battu contre l’Allemagne du 4 août 1914 au 12 avril 1919. Sur le carnet qu’il a emporté pendant la guerre, il a noté sa campagne en Orient à partir du 25 juillet 1917

 

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

214…Carnet de captivité du Lieutenant Auguste Frédéric THIERRY au 68ème RIT, camp d’Osnabrück

 

25 juin 1918, camp d’Osnabrück, Allemagne

« La journée a été marquée par un petit événement passe et dans le bloc voisin, ou cantonnent des officiers anglais.

Dans une des baraques occupées par eux, un commencement de sape était en construction, 7 ou 8 m avaient été creusés et restait encore 3 à 4 m à creuser pour sortir en dehors du fil barbelé, et par où devait s'enfuir plusieurs officiers.

Ce travail fut découvert par une sentinelle, celle-ci entendant du bruit sous ses pieds, a donné l'alerte au poste, et les officiers anglais ont été surpris dans leur travail, dès le soir les sentinelles étaient doublées. »

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

213…Carnet de guerre du Sergent BERNE 7e régiment du génie d’Avignon, compagnie 15/13

 

9 novembre 1914, secteur du Four-de-Paris :

« Un lieutenant de chasseurs, le fusil à la main, toujours debout, s’avance vers l’aile gauche, pour déplacer une dizaine d’hommes et les porter à la droite. Les autres, ne sachant ce qui arrive en voyant partir les hommes, croient à une retraite, et s’enfuient en sautant par-dessus nos têtes, en arrière, comme des fous.

Les officiers crient, gesticulent, les traitent de lâches, ils essaient de les retenir, rien n’y fait.

Aussitôt, nous nous voyons abandonné, et les boches qui avancent toujours. J’ordonne à mes hommes de sortir vivement de la tranchée et de se replier.

Dans leur précipitation la plupart abandonnent, fusils, pelles, pioches. Il était temps, car trois sapeurs de ma section qui n’ont pas eu le temps de se sauver ont été soit tués soit faits prisonniers. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

212… Souvenirs de guerre de Victor CHATENAY, sapeur-mineur au 1e génie, puis chauffeur au 9e ETEM

 

Tranchée Mathis, secteur de Carency, Artois, début 1915

« Les inventions que j’ai connues, conçues par des cerveaux de l’arrière pour aider ceux de l’avant à gagner la guerre, étaient rarement des réussites. Je n’ai pas moi-même vu la brouette coupe-réseaux de barbelés en action, mais on disait qu’elle faisait un raffut terrible qui alertait l’ennemi, et qu’il fallait être fort comme un cheval pour la pousser sur un terrain non préparé.

Mais j’ai vu fonctionner le canon porte-amarre : il envoyait un crochet dans les réseaux de barbelés d’en face, puis les arrachait et les tirait à lui au moyen d’un treuil. Certes, il n’y avait plus de barbelés juste devant les tranchées allemandes pendant quelques jours, mais un énorme tas infranchissable était roulé devant nos premières lignes. »

 

Victor CHATENAY a eu une guerre assez extraordinaire, passant de sapeur dans une compagnie disciplinaire, à lieutenant commandant une unité d’ambulancières anglo-américaines. Résistant de la première heure en 39/45, il sera sénateur en 1948 et député en 1951.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

211…carnets de Pierre BOUTS, sous-lieutenant au 21e RI, puis prisonnier aux camps de Rastatt et Osnabrück

 

16 juin 1916, butte de Tahure, Marne

« J’ai trouvé dans un boyau abandonné et à moitié comblé deux petites tombes qui par miracle ne sont pas abimées. Deux croix faites de deux planches sans inscriptions. J’ai eu la curiosité de regarder le papier que contient la traditionnelle bouteille.

Cette dernière étant cassée, le papier est à moitié rongé, et j’ai fait mettre une nouvelle bouteille.

Qui sait, peut-être résistera-t-elle ? Peut-être les familles auront-elles un jour la consolation de venir prier sur la tombe de leurs enfants.

Sur le papier, j’ai lu :

« Ici est enterré le soldat Louis SALMON du 228e infanterie.

Il a été apporté ici 5 ou 6 mois après sa mort par un officier et des soldats de la première compagnie du 93ème d’infanterie qui ont été chercher son cadavre en état de décomposition au prix de beaucoup de difficultés à environ 40 mètres des tranchées ennemies. Est aussi enterré ici le sergent JOYAU du 329 inf. 20ème compagnie. Son corps a été apporté ici dans les mêmes conditions que le soldat SALMON.

Ils sont tombés au champ d’honneur l’un près de l’autre. Honneur à ces braves !

Signé : Illisible »

 

N’est-ce-pas triste à en pleurer ? »

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

210…Deux carnets de Louis DECAMPS, caporal puis officier au 288e RI

 

Bataille de la Malmaison, Marne, 23 octobre 1917

 

« Tout le monde hors de la tranchée c'est la ruée vers le barrage et les boches la baïonnette haute.

Au milieu de l'ouragan d'obus du barrage ennemi, la minute est poignante ; il ne faut pas réfléchir. S'engager dans cette zone infernale, c'est mépriser sa peur. Braver ces explosions infernales et cette ferraille qui cingle, c'est vraiment défier la mort ou plutôt préférer à la honte de la fuite, le coup mortel qu'infailliblement on doit recevoir.

Dans bien des âmes, la crainte des conséquences d'un recul, d'une mise à l'abri frauduleuse, des responsabilités du chef est plus forte que la peur. On la surmonte parce qu'il faut en passer par là, qu'il n'y a pas d'autre issue. Après tout il en reviendra toujours quelques-uns et l'on peut être de ceux-là. De gré ou de force il faut y aller, le plus souvent à contrecœur, mais c'est la loi des pauvres bougres de l'avant. »

(…)

« L'attente est la pire des défaitistes ; vision de la mort, le brusque arrêt dans un court râle, de notre pensée, de notre activité. Quelle souffrance morale il faut endurer !

Peu de gens de l'arrière se doutent de cela.

Beaucoup nous diront même au cours de nos permissions, que leurs angoisses pour les leurs qui sont là-haut sont pires. Ceux de l'arrière immédiat des lignes nous disent que ceux qui sont en avant ont moins de risques sous prétexte que l'ennemi évite de bombarder les premières lignes de crainte de toucher les siens. Il y a de quoi rire.

A les entendre tout est réservé à ces pauvres gens de l'arrière immédiat, mais ils se gardent bien de demander à venir relever ceux de l'avant. »

 

Des carnets exceptionnels par leurs qualités, leurs précisions et malheureusement leurs réalités…

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

209…Carnet de campagne du Lieutenant-Colonel MERCIER P., du 7e régiment de forteresse

 

Secteur de Brassehaet, Belgique, 22 septembre 1914

 

« Depuis le déroulement des opérations nos hommes n’ont eu à leur disposition pour construire les ouvrages de défense que la pelle Linneman et 5 ou 6 brouettes par compagnie.

Les ouvrages permanents et les magasins du fort et ceux du polygone de Brassehaet situés à deux kilomètres en avant de la ligne des ouvrages permanents regorgeaient cependant d’outils, pelles à long manche, pioches, haches, brouettes, etc, etc, mais toutes les demandes faites pour obtenir la livraison de ces précieuses reliques restèrent sans réponse et les hommes durent continuer à se servir de civière de fortune pour transporter la terre et les gazons servant à la construction des abris.»

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

208…Carnet de guerre de Benjamin LEJEUNE du 2e régiment de Cuirassiers

 

Neuve-Chapelle (Nord), 28 octobre 1914.

 

« C‘est alors que le capitaine nous recommande de bien suivre les principes qui nous ont été montrés par le sous-lieutenant de chasseurs cyclistes, car ce que nous avons fait au figuré, nous allons le faire pour de bon cette fois, puisqu‘il s‘agit d‘aller à l‘attaque du village de Neuve-Chapelle que nous apercevons à 1500 mètres d‘où nous sommes et où sont les Allemands (…). »

« En suivant ce fossé nous arrivons à l‘entrée du village que l‘on attaque, nous enjambons des cadavres anglais, le 1er est un lieutenant et c‘est à ce moment que j‘éprouve vraiment le sentiment de la réalité, c‘est un douloureux spectacle que de voir des morts presque ensevelis sous la boue et des blessés agonisants qui nous regardent d‘un air d‘anxiété.»

« Nous ne connaissons pas le résultat de notre attaque mais nous déplorons 4 tués – 4 ou 5 mortellement blessés, 2 disparus et une quinzaine de blessés (le commandant DE LA BRUYERE a eu les 2 jambes broyées par un éclat d‘obus). »

 

Le début de la guerre dans le Nord de la France, en Flandres, vécue par un Cuirassiers.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

207…Carnet de guerre 1914-1918 de Joseph DUCHÊNE du 230e RI

 

Forêt de Parroy, 1915

 

« Le brouillard se lève, les artilleurs reprennent de nouvelles positions de combat autour du village.

Je vais voir derrière l'église, le sergent Pollier, instituteur à Thônes, originaire de Mures au-dessus d'Alby. Tué d'une balle à la tête. C'est le 1er mort que je vois.

Pauvre pioupiou dans ta capote sale et ton pantalon rouge, tout chiné et taché de la boue des tranchées !

Pauvres mains pleines de terre !

Où est-elle la beauté et la gloire qui devraient entourer ta dépouille de brave soldat ?

Te voilà couché dans sur la terre du petit cimetière, sans linceul, sans verdure, sans couronne de feuillage.

Sa femme, si elle le voyait... »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

206…Correspondance, photos de François BERNARD, prisonnier aux camps de Münster et de Cottbus

 

25/10/1914, Münster

 

Chers père et mère

« J’espère que malgré les épreuves que vous avez dû traverser vous êtes toujours en bonne santé.

Ne vous chagrinez pas pour moi, ne pensez qu’à vos enfants. J’espère avec l’aide de Dieu rentrer bientôt en aussi bonne santé que je vous ai quittés car il ne me manque rien surtout depuis dix jours que la cantine est ouverte où l’on trouve du pain.

Embrassez Mathilde et tous nos enfants pour moi. »

Votre fils dévoué, François

 

205…Album photos et croquis du médecin-auxiliaire Paul ROUX

Étudiant en médecine et originaire de Poitiers, Paul ROUX est incorporé à 19 ans, le 10 avril 1915, comme médecin-auxiliaire.

Il est affecté au service de santé de la 9e région militaire en avril 1916. Il sera au front à partir de mai 1916. Cité trois fois (2 citations au régiment et une à l’ordre du 31e corps d’armée), titulaire de la croix de guerre 2 étoiles de bronze et une étoile de vermeil.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

204…Poèmes et chansons de Pierre MARTIN

 

Pierre Martin était du 81e régiment d’infanterie territorial, puis prisonnier au camp de Wittenberg. Il a écrit un poème sur sa vie au quotidien ainsi que des chansons.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

203…Carnet de guerre d’Augustin ROBIQUET, soldat au 150e régiment d’infanterie

 

27 février 1915, bois de la Gruerie, Meuse :

 

« Enfin 3 jours c’est assez, et là sans dormir, car il faut prendre la garde tous les 4 h et il fait fort froid, il gèle fort.

J’espère que demain nous allons être relevés car c’est assez comme ça.

Nous sommes en ce moment à 8 mètres des boches, ça fait qui faut faire attention à lui pour ne pas recevoir des boîtes de singe sur sa gueule.

En ce moment nous touchons la soupe pour la journée. Je viens de boire ma goutte, elle est très bonne et elle nous fait du bien, car depuis hier soir nous n’avons pas encore eu rien du tout dans le coco. »

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

202…Carnet de guerre, photos et correspondance d’Henri BOUCHET, du 48e d’artillerie

 

10 mai 1915 :

 

« Je t’écris cette carte, au son de musique (les boches tirent en ce moment sur nos avions qui survolent mon poste d’observation), dans une tranchée de 2éme ligne à 750 mètres des boches. Je vais être relevé ce soir à 9 heures j’y aurais donc passé 24 heures.

Mes élèves – apprentis poilus pour leur début, ont été assez braves mais tout de même un peu émus, surtout qu’à 2 heures de l’après-midi certaine partie de manille fut interrompue par ricochet d’éclat d’obus qui s’est logé dans sur chêne à 50 mètre des 4 garçons (dont un cordonnier à Labeaume) à partir de ce moment-là, ils se sont bien gardés de bouger. Ils étaient verdâtres.

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

201…Carnet de guerre de Paulin COLINET, soldat au 106e régiment d’infanterie

 

Vendredi 4 septembre 1914, Hubécourt (Meuse)

 

« Cantonnons à Hubécourt. Altercation chez un mercier avec le capitaine de la 8e Cie. Tête brûlée (son nom SIMON), d’après lui les officiers ont tous les droits. Aucun devoir. Eux d’abord, les hommes après. Nous verrons plus tard à faire châtier l’arrogance de cette caste. Jouisseurs »

(…)

Je pense à ma chère petite femme et à mes chers petits. Mon petit Polo et ma petite Lulu adorés. Je ne puis m’empêcher de pleurer. Comme déjà cela m’est arrivé plusieurs fois. »

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

200…Carnet de guerre d’Auguste YVAIN, musicien, brancardier au 409e régiment d’infanterie

 

7 mars 1916, carrières du Cabaret de la Cible, Meuse :

 

« Jour de carnaval c'est bien autre chose. Jamais un tel bombardement ne s'est vu. Les bois où nous sommes sont complètement rasés on ne peut plus sortir dehors. Les blessés redoublent le soir.

Nous les évacuons pendant la nuit. Nous ne touchons plus rien à manger, le ravitaillement ne pouvant plus venir. Nous n'avons plus rien à boire ne pouvant sortir chercher de l'eau. Nous mangeons la neige qui tombe tous ces jours ci. »

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

199…Carnet de guerre et poèmes d’Eugène LE FORESTIER, caporal au 81e régiment d’infanterie territoriale

 

10 mai 1915, Artois :

 

« Aussitôt le réveil et la prise d’armes, on est avertis de rester en tenue, prêts à partir, l’attaque est commencée d’Arras à la mer du Nord, le bruit de la canonnade s’entend bien, il dure depuis plusieurs heures. »

« C’est le moment venu pour en finir ; n’était-ce pas bien la fête de la Bienheureuse Jeanne D’Arc ?

A-t-on choisi ce jour ? En tout cas elle doit là-haut guider le haut Commandement et nous conduire à la victoire. Tout le monde est heureux que cela soit ainsi, à la grâce de Dieu, tous nous ferons notre devoir, attendons confiants l’ordre pour nous mettre en route sac au dos. »

 

Un juge de paix, mobilisé et parti à la guerre…

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

198…Carnets de guerre d’Henri JOUSSEAUME sous-officier aux 6e, 123e régiments d’infanterie, puis officier-aérostier

 

Dimanche 1e novembre 1914, Aisne :

 

« Ce soir, je suis allé jouer aux cartes avec la 1ère section. En temps ordinaire, c'eut été un spectacle vraiment remarquable et digne d'un bon peintre.

Une trentaine d'hommes, placés dans toutes les positions, maniant la monnaie comme des chercheurs d'or éclairés par des bougies de suif faisant apparaître sur la voûte et les murailles mal unies de la grotte de gigantesques silhouettes à chacun de nos gestes.

Pour compléter le tableau, des barbes hirsutes, des vêtements sales et des fusils suspendus partout. Enfin, tout pourrait donner l'illusion d'un repaire de brigands...»

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

197…Carnets de guerre du sapeur Camélia BEAUCHEMIN des 20e et 4e régiments du génie

 

Mercredi 5 mai 1916, secteur du Mort-Homme, Verdun

 

« Soudain, orage, une violente bourrasque s’élève courbant les cimes des arbres. Les aérostiers cherchent à descendre les saucisses, mais malgré leurs efforts, les 2 saucisses les plus proches de nous, cassent leur câble et s’échappent. C’est la proche de nous qui rompt son câble la première. La secousse est si violente qu’elle fait trois fois la boucle, elle monte assez lentement, par 2 fois l’aéronaute jette des objets assez volumineux par-dessus bord, ensuite un autre objet qui semble assez volumineux par-dessus bord, et ensuite un autre objet qui semble immobiliser la saucisse un moment.

Bientôt un énorme paquet quitte la nacelle, tombe 50m environ et le parachute se déploie, l’aéronaute vient de quitter la saucisse désemparée qui d’un bond disparaît dans les nuages. Le parachute terriblement ballotté descend dans les lignes.

À peu près au même moment la seconde saucisse s’échappait, la même scène se passait mais, malheureusement le parachute ne s’ouvrait pas et le malheureux aéronaute était tué.

Quant au 1er j’appris par la suite qu’il était atterri un peu à l’arrière des lignes, blessé par un éclat d’obus que les boches lui avaient envoyé pendant sa descente. C’était un caporal qui montait pour la 1ere fois dans la saucisse. Nous avons perdu environ 6 saucisses et les boches autant.

La moitié des pilotes furent tués.»

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

196…Mémoires et souvenirs de Charles BORDINAT du 151e régiment d’infanterie

 

Mercredi 23 mai 1916, secteur de Chattancourt, Verdun

 

« La nuit se passa ainsi et le jour au lever du soleil qui s’annonce chaud.

La machine infernale continue toujours. Nous sommes survolés par des avions ennemis qui règlent le tir de leur pièce, maintenant les obus se rapprochent de notre tranchée, des gros 210. Nous sommes repérés me disent les camarades.

En effet c’est le bouleversement, le carnage, beaucoup sont engloutis, pulvérisés, décapités. Notre tranchée est à moitié refermée, ceux qui ne sont pas blessés, comme moi, restent impassibles, stoïques, attendant aussi la mort. On reçoit la terrible secousse des éclatements, bien souvent à un mètre ou deux de nous et quelques instants après il en tombe un à 1m50 de moi et de mon camarade de combat BOISSON. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

195…Carnet de guerre d’Albert CARRIE, du 7e régiment d’infanterie

 

28 mai 1915, tranchée de Saint-Nicolas, Arras

 

« Dans la nuit, les pionniers enterrent les cadavres qui sont là depuis 15 jours, besogne macabre et qui ne leur plait guère. Mais pourquoi chaque régiment n’enterrerait-il pas ses morts chaque soir de bataille. Comment identifier ces malheureux en décomposition, qui ira leur retirer leur plaque d’identité ou leur livret ? »

« Pauvres familles, vos fils vous seront signalés comme disparus et jamais vous ne saurez ce qu’ils sont devenus, terrible pensée. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

194…Journal de guerre de Gabriel DUBOS du 7e régiment colonial.

 

8 septembre 1914, La Marne

« Le 8, le colonel nous donne l’ordre de marcher en avant coute que coute au cri de « en avant les Marsouins ».

C’est là que nous leur avons passés une belle branlée, nous sommes allés plusieurs fois à la baïonnette, et il fallait les déloger des tranchées à coup de baïonnettes et que les 75 cracher si bien. »

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

193…Carnets de guerre d’Ernest OLIVIé, des 122e, 322e et 96e RI.

 

Vendredi 21 mai 1915 Somme-Tourbe (Marne)

« 5 h moins ¼ : on emporte le repas froid.

Nous suivons un chemin de traverse qui nous conduit à Somme-Tourbe en 1 h ½. D’ailleurs on n’a pas de sac et par conséquent on marche allègrement. Avant 7h nous arrivons à ce qui fut un village mais qui n’est plus qu’un grand désert de ruines desquelles surgissent quelques légères constructions en planches, des abris en brique construits pour abriter les soldats, et enfin l’église et la mairie qui – chose extraordinaire – ont seules été respectées.

Nous traversons toutes ces ruines, véritable vision de guerre qui donne une espèce de mélancolie indescriptible. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

192…Carnet de guerre de Joseph LAFORGE, soldat au 222e régiment d'infanterie en 14-18.

 

7 septembre 1914, ferme Saint Antoine, secteur de Lunéville (54)

« Ces dures épreuves physiques que nous avons subies prouvent que l’on peut pétrir son corps avec sa volonté, et que ce corps file lentement sur l’ordre. Marcher quand on ne peut plus marcher, dire qu’on va mourir et vouloir fortement vivre, tomber pour ne plus se relever et courir toujours, ne pas dormir, ne pas manger, dormir avec la pluie dans le cou et un ruisseau sous les pieds, être sous le sac comme un cloporte sous une pierre, et emporter sa pierre, puis à la première grande halte oublier tout et tenir le poteau d’arrivée, voilà ce qu’a dit au corps la guerre.

Elle n’a pas dit autre chose à l’âme. Elle lui a appris à faire sa tranchée pour la résistance, à vouloir s’élever vers la lumière. »

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

191... Témoignage de Constant BON, du 55e RIT, naufragé du torpillage du Gallia.

 

4 octobre 1916, en mer.

« La chaloupe qui m’avait recueilli, étant surchargée à l’excès, les marins accostèrent un radeau vide qui se trouvait à proximité et le prirent en remorque. (…) »

« À coup de rames nous avions à nous défendre contre de pauvres mulets, victimes comme nous du naufrage et qui, bons nageurs, cherchaient désespérément avec leurs mâchoires à s’agripper à nos embarcations, augmentant ainsi nos risques. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

190...Carnet de guerre 1914-1918 de Marceau NÉDONCELLE du 8e Zouaves

 

Mercredi 22 novembre 1916

« Ce matin, il pleut. »

« Le tableau que nous avons sous les yeux est tel qu’on se croirait transporté dans un autre pays. Partout entre les baraques, un pied de boue. Sur les routes, où défilent d’interminables convois d’autos, c’est une boue liquide qui vous arrose constamment. Et ces convois qui hier sur la gelée roulaient presque sans bruit, font maintenant un bruit d’enfer et ont des cahots épouvantables. »

« Là où sont cantonnés les trains de combat ou régimentaires, c’est encore beaucoup pis. Là, la boue vous monte au mollet et ces pauvres chevaux n’osent même plus se coucher.

Sur les routes qui vont vers l’avant, c’est épouvantable : ici une tombe ; là un cheval mort, plus loin une auto dans un fossé, une voiture avec une roue cassée. Et les routes défoncées, puis les hommes qui vont et viennent ne sont que des blocs de boue. Voilà ce qu’on appelle LA SOMME, voilà ce qu’on appelle LA GUERRE. »

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

189...Carnets de Joseph RAIDL du 168e régiment d’infanterie

Jeudi 5 novembre 1914, Thiaucourt, Meuse

« Nous partions par petits groupes protégé par les feux de salve que nous exécutions et comme je me trouvais à l’extrémité gauche de notre tranchée et que nous partions par la droite, j’ai fait le chemin à genoux en tirant tous les 4 mètres et puis je suis parti en courant par le petit sentier. C’est alors que j’ai été blessé à la main gauche par une balle qui m’a traversé la main, mais heureusement n’a pas touché les os, ce qui fait que je pourrai me resservir de ma main et bientôt retourner rejoindre mes camarades.

Ce qui m’a fait le plus de peine au moment où je me suis vu blessé, c’est de quitter mes camarades et de penser que leur nombre se trouve réduit. Pourvu qu’ils ne soient pas blessés comme moi, c’est ce que je leur souhaite ! Puis j’ai rencontré mon adjudant qui m’a indiqué… »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

188...Cahiers de guerre de Joseph FREMAUX, soldat au 145e RI, puis prisonnier au camp de Friedrichsfeld

 

1e septembre 1914, Boussois, secteur de Maubeuge, Nord :

« Nous avançons prudemment nous ne remarquons rien d'anormal alors en avant et un peu après à notre gauche nous entendons une très vive fusillade : C'est un autre bataillon qui est aux prise au loin avec les Allemands. Au loin nous apercevons les mitrailleuses qui se replient et nous passons près du fort de Boussois qui est totalement démoli. Pourtant quelques batteries françaises continuent d'arriver sans discontinuer sur le fort. Nous arrivons dans un champ dont le blé n'est pas encore rentré.

Nous assistons alors à un bien triste spectacle. Derrière chaque botte il y a un blessé et des morts.

Nous passons derrière le cimetière et le spectacle est bien plus terrifiant encore : Des blessés sont sur les tombes, d'autres se soutiennent aux croix… »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

187...Récit de campagne 1914-1915 du sergent-fourrier Gérard SOYEZ du 127e régiment d’infanterie

 

5 août 1914 :

« Nous passons à Bruay-sur-l’Escaut. »

« À l'entrée du village, de nombreux hommes faisaient la chaîne, un seau de bière à la main, cela offert par la brasserie Bauly qui ne nous oubliait jamais chaque fois que nous passions lors des marches manœuvres. Tous y puisent et se rafraîchissent on ne peut mieux.

Là, je rencontre la mère de Paul à qui je serre la main, puis c'est son frère Gaston qui exempt du service militaire est resté à Bruay. Ce sont les seules connaissances que j'ai pu rencontrer.

Nous passons ensuite devant chez le marchand de vin Wahin-Clique ou se fait une grande distribution de bouteilles. Pour mon compte j'en ai deux, le capitaine n'est pas très content car les hommes commencent à l’énerver. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

186…Carnets de guerre d’Auguste BASTET, soldat au 111e territorial

 

28 juin 1915, Le Mesnil, Marne

« Notre travail consiste à faire des pare-éclats pour garantir le boyau qui est pris en enfilade par les mitrailleuses ennemies. Nous sommes éclairés par les fusées multicolores qui sillonnent l'air, et assourdis par les détonations des grenades ou bombes de toutes sortes que s'échange Français et Boches, il est environ 11 h ou minuit.

Les Boches attaquent à coup de bombes notre tranchée de 1ere ligne, les nôtres répondent, le sol tremble, c'est un crépitement de coup de feu et d'explosions épouvantables. Nos 75 se mettent de la partie, nous sommes blottis au fond du boyau abasourdis par ce vacarme épouvantable. Les débris de fer et de pierre tombent, mais personne n'est blessé. Petit à petit le calme se rétablit en partie, nous reprenons notre travail jusqu'au jour, pour partir à 5 heures et regagner notre bivouac. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

185…Carnet de guerre d’Émile SERRE, infirmier, au bataillon de marche du 60e RI, puis au 115e RI

 

Vendredi 8 octobre 1915, Marne

« Suis courbaturé, n'en peux plus, voilà le 14e jour sous le fer et le feu, les hommes sont presque abattus, terrible, nous ne serons donc jamais relevé.

Matin, pluie de fusant quinzaine de blessés dont mon frère d'armes DUMUR (pas grave), c'est presque intenable, ma pèlerine est criblée d'éclats, je ne suis pas dedans heureusement. »  (…)

« Passons l'après-midi dans se boyau repéré, 3 fois sommes à moitié enterré.

Oh civils de l'armée, si vous voyez notre situation comme la guerre serait vite finie ! Chère femme, chers parents si vous me voyez dans cette misérable excavation qui s'ébranle à chaque coup de canon.

Et dire qu'il faudra encore passer la nuit sur cet amas de pierre, c'est désespérant, pourtant il y a des régiments en arrière. Pourquoi ne pas nous relever un peu, 15 jours sous les marmites c'est démoralisant, c'est affreux, à chaque pas c'est la mort qui nous guette.

Le régiment a perdu plus de 800 hommes, comment ai-je fait pour passer à travers tout cela puisque déjà près de 40 brancardiers ou infirmiers sont tués et blessés !!! »

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

 

184…Correspondance de guerre du commandant PETITJEAN Saint Prix, officier aux 342e, 96e et 122e RI

 

4 septembre 1915, secteur de Tahure, Marne

« Ainsi au lieu d’être dans un souterrain ton mari est dans une bonne chambre bien confortable, où il couche dans un bon lit où il n’a pas le téléphone.

C’est que vois-tu le téléphone dans les tranchées c’est un animal qui ne dort pas souvent et ne nous laisse guère dormir.

Généralement le téléphone est installé avec 2 ou 3 téléphonistes dans mon poste de commandement. Il y en a toujours un qui à l’écouteur à l’oreille.

Tous les quarts d’heure il faut qu’il passe un appel et quelques mots de conversation avec les différents autres postes pour s’assurer que les lignes fonctionnent.

Alors en plus il y a les demandes, les rapports etc. … à minuit.

Allô ! Le commandant de la compagnie du centre demande 2 équipes de brancardiers pour transporter des blessés.

Allô le général demande d’urgence le nom d’un bon cuisinier sachant monter à bicyclette (et jouer du piano).

Allô le commandant de la compagnie de droite rend compte que les allemands font beaucoup de bruits dans la tranchée en face, il se pourrait qu’ils veuillent attaquer.

Allô le commandant du génie vous fait prévenir que l’on fera sauter une mine dans 2 heures.. etc. etc…

Ici rien de tout cela, le sommeil de l’innocence. »

 

Le commandant PETITJEAN a été tué par un obus. La correspondance d’un officier supérieur est rare. Il semble qu’il était très apprécié de ses soldats.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

 

183…Carnet de Guerre de Léon GALINIER, sergent au 93e Territorial

 

20 décembre 1915, Nampcel (Oise)

« Grave incident dans la compagnie à cause du manque de respect. La compagnie est punie pendant 8 jours et les soirs théorie sur le salut.

2 hommes sont punis, par le général qui passe sur la route, de 30 jours de prison et l'autre de 8 jours. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

182...Carnet de guerre d’Edmond LESAGE, lieutenant au 233e régiment d’infanterie

 

Bois de la Vallée, Chaulnes, Sommes, octobre 1916 :

« Il en fut rendu compte et l’ordre arrivait quelques heures après d’attaquer de suite un bois, ainsi on nous donnait l’ordre de prendre un bois dans lequel les Allemands étaient postés derrière des abatis sans préparation d’artillerie et en plein jour. Il serait intéressant de savoir qui a donné cet ordre criminel pour le mettre au rang de ceux qui auront à rendre compte de leur conduite

« Au moment où nous allions partir un coureur est arrivé porteur d’un ordre disant que l’attaque était reportée à 14 heures et était précédée d’un tir d’artillerie de préparation de deux heures. »

 

7 citations, commandeur de la Légion d’Honneur, Edmond LESAGE, sous-officier, puis officier, nous raconte toute sa guerre

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

181...Carnet de route de Léon LEBRET, sergent au 100e régiment d’infanterie

 

Pontfaverger, 13 novembre 1918

« Et le 13, j'ai rejoint ma compagnie dans les bois de sapin entre Epoye et Pontfaverger où que l'on recommence service du temps de paix et là on a reçu de la ville de Reims pour avoir sauvé la ville du Champagne une bouteille à deux et du vin. »

« On en avait autant que l'on voulait et quelques jours après, il est venu des officiers de l'intérieur, des embusqués et qui voulaient se permette de nous commander et mieux qui auraient voulu que nous poilus qui avons fait la guerre, on les salue quand ils passaient devant nous mais cela n'a pas été bon, on leur a dit que s'il voulait être salué, il n'avait rien qu'à revenir à l'intérieur mais que nous on les em.... et le Colonel a su cela, il les a réexpédiés d'où il venait en leur disant de laisser ses poilus tranquilles, qu'ils avaient plus de mérite qu'eux. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

180...Souvenirs de guerre de Georges LIVACHE, sous-lieutenant au 3e régiment colonial

 

22 août 1914, Rossignol (Belgique)

« Le terrain à parcourir était constitué par des prairies séparées par des clôtures de fil de fer et de petits fossés servant à l'écoulement des eaux. C'est en franchissant l'une de ces clôtures que j'ai été grièvement blessé.

Par chance, je suis tombé dans l'un de ces petits fossés où j'étais à l'abri des balles qui passaient à quelques centimètres au-dessus de moi. Je perdais mon sang en abondance. L'eau du fossé en était toute rougie. (...) »

« Il était environ une heure de l'après-midi et le combat a continué jusqu'au crépuscule. Les tirailleurs allemands ont alors progressé dans la direction de l'endroit où je me trouvais, au milieu d'autres blessés.

M'ayant aperçu, ils se sont dirigés vers moi. Il avait été dit que les Allemands achevaient les blessés.

Ils ne m'ont fait aucun mal. Ils m'ont seulement pris mon revolver, c'était normal. »

 

Déclaré « tué à l’ennemi », ces parents prévenus, Georges LIVACHE était, en réalité, prisonnier.

Resté militaire après la guerre, il finira général de brigade.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

179...Carnet de guerre d’Henri GOYARD, téléphoniste au 236e régiment d’infanterie

 

Jeudi 1er octobre 1914, Bouffignereux (Aisne)

« Journée très calme jusqu'à 5 h du soir. Or à ce moment les obus tombent nous pendant une demi-heure. Nous l'avons risqué belle. Avons resté près du drapeau à quatre téléphonistes et quatre sapeurs. Avons reçu félicitations pour notre conduite (Les officiers avaient quitté le drapeau en le laissant seul, colonel et piston).

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

178...Carnet de guerre d’Elie BOUCHER, sergent au 1e Zouaves

« 72 jours pour mourir »

 

13 octobre 1914, Roclincourt (Pas-de-Calais)

« Ce petit village saccagé se nomme Roclincourt, nos cuisines y seront installées, malgré la pluie d'obus ; le pays est en partie abandonné, nos cuisiniers ont trouvé chez un marchand en gros, des œufs et du beurre et nous ont confectionné une abondante omelette. »

« S'il est des jours ou on ne mange pas ou guère, par contre, on trouve en certains endroits, trop. C'est le gâchis même, on y saccage tout, on peut dire qu'après le passage de " l’ami " ou de " l’ennemi ", c'est la ruine pour tout le monde, c'est la grande misère après aussi, pour tous, ces bons paysans obligés de quitter leur demeure c'est triste ; rien n'est respecté ni linge, ni meubles, ni vin, rien en un mot. »

« Certains vieux, nous disent les larmes aux yeux qu'ayant vu 1870, rien de pareil n'existait, qu'au contraire, dans certains cas, les Allemands respectaient mieux les biens que nous autres, ce n'est pas élogieux pour nous, mais il faut constater la vérité en ce qui nous concerne... enfin ; c'est bien la vie dépeinte que nous avons entendu clamer à toutes les occasions de manifestations contre la guerre. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

177...Carnet de guerre d’Alexandre ROBERT du 204e régiment d’infanterie

 

8 mars 1917

« Je constate que l’état d’esprit est le même à peu près dans tous les régiments qui montent aux tranchées, nous avons tous la même manière de voir.

A peu près comme au 204, tout le monde en a assez et désire que cela cesse à tout prix. Nous voulons la victoire par la paix, tandis que d’autres à l’intérieur veulent la paix par la victoire : une victoire lointaine et problématique, une victoire qui sera noyée dans le sang, voilée de deuils et assombrie par des misères et des malheurs incalculables…

 

Nous ne devons pas nous battre pour accrocher des croix de guerre après des croix de bois, pas plus que pour mettre des feuilles de chêne sur les képis qui n’ont été faits que pour porter des galons, mais bien pour la France. »

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

176...Correspondance de Robert MAZEL, lieutenant au 8e régiment de Chasseurs

 

Lettre à sa mère, le 11 décembre 1914 :

« Les fusiliers marins que j’ai pu voir lorsque j’étais en liaison auprès de l’Amiral Ronac’h tout à fait au début à Dixmude sont épatants. De beaux yeux qui vous regardent bien droit, un mépris du danger et un amour de leurs chefs admirable. Il serait à souhaiter que nos fantassins leur ressemblent ainsi qu’aux chasseurs et cavaliers qui nous ont laissés sur l’Yser à la « Maison du Passeur » dont vous avez peut-être entendu parler sont victimes de la lâcheté des fantassins. »

 

« Ces derniers qui étaient à leur droite et à leur gauche ont quitté leurs tranchées à l’approche de l’ennemi sans tirer un coup de fusil et sans prévenir nos chasseurs qui ont par suite été presque enveloppés. Quant aux territoriaux qui étaient 1 km en arrière, ils ont « fichu » le camp à la seule annonce de l’ennemi !!!

Il faut que cela se sache, car on parle trop de « nos braves territoriaux » et fantassins pour ne pas en être un peu écœuré quand même. »

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

175…Carnet de Claude BERNELIN, des 54e, 27e et 13e régiments d’artillerie

 

29 août 1914, Gerbéviller :

« Resté agent de liaison, perdu dans le bois sans vivres, rejoint avec peine la section vers les 9h.

Reparti avec 3 caissons direction de Gerbéviller , panique, obusiers tombe(nt) sur caisson du 3ième lourd, retraite du génie, tableau effrayant, arrêté au retour par général Tavenna (?), traité de lâche et renvoyé aux feux avec Gutton.

Journée mémorable, ravitaillé le 56ième à 3h du soir, agent de liaison, retour à 7h du soir sans manger ni boire depuis la veille. »

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

174…Carnet de Jean AUBREE soldat au 264e régiment d’infanterie

 

3 août 1914, Abbaretz (44)

« Là, le curé, musique en tête, nous conduit, suivis de la foule, à la gare au son de La Marseillaise, et, devant ces deux rubans d’acier qui nous emmèneront tout à l’heure vers l’inconnu.

Tous les hommes se découvrent, les femmes pleurent, les enfants, de leurs petits yeux égarés, regardent inquiets sans rien comprendre de tout ce remue-ménage.

Après nombreuses poignées de main à tous les amis, le chef nous écarte. Au loin et à toute vapeur arrive le monstre d’acier qui nous emmènera peut-être à la mort. Le voilà en gare, il souffle et ronfle.

Tout le monde se précipite, les pleurs redoublent et un coup de sifflet strident nous avertit que s’en est fait, nous partons. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

173…Carnets de guerre de Raphaël WEILL, brancardier au 1e corps colonial

 

Fin avril 1915, Hans (Marne)

 « Les rats aussi ont pullulé, rien ne leur résiste, ils rongent sacs, percent musettes, attaquent biscuits et chocolat. Ils mènent un sabbat infernal. Le brancardier Dallemagne nous réveille une belle nuit par un hurlement terrible : c’est un rat qui d’un coup de dent lui enlève un morceau de nez.

Alors commence un nouveau sport. On vide les granges de leur paille, tout en avalant force poussière, on tue les rats par centaines à coups de fourche, à coups de bâtons, à coups de pierre, à la pointe des baïonnettes.

Huguet qui sent renaître en lui un besoin atavique de carnage, les attrape avec la main sans souci des morsures et leur tord le cou, comme à de vulgaires lapins. Ingénieux autant que brave, il met à la mode les bourses, les sacs, les portefeuilles en peau de rat. »

 

Les brancardiers, comme Raphaël, ont payé un lourd tribut en allant rechercher leurs camarades blessés ou morts…

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

172…Les 11 carnets de guerre de Louis LECOMTE, maître-canonnier au 32e d’artillerie.

 

Dunkerque, 22 mai 1915, à 30 km du front :

« À midi, je déjeune assez bien. La ville reprend de sa vie active.

La moitié des boutiques sont ouvertes, d’abord à cause des fêtes de la Pentecôte. La circulation est très forte.

Beaucoup d’Anglais, marins surtout. Nombreux véhicules et quantité de motos. Tout cela fait pas mal de poussière et un bruit infernal. Les troupes de la place sont assez nombreuses.

On découvre aussi pas mal d’embusqués. Quantité de Mrs pomponnés, se baladant à travers les rues, l’air hautain et presque dédaigneux. S’offrant tout ce qui peut leur convenir, devisant gaiement avec des poupées aux toilettes claires et engageantes en un mot ne vivant absolument rien de la situation… »

 

Louis a rassemblé dans ses 11 carnets, tout son vécu durant 5 ans…

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

171…Carnets de guerre de Daniel DURAND, soldat au 301e, 315e et 369e RI.

et ses 600 photos

 

Château de Soupir, 8 octobre 1917

« Toujours à Soupir où nous commençons à trouver le temps long, les premiers jours allaient bien, le temps était beau et nous partions nous promener dans le parc du château……. appartenait paraît-il à la famille Calmette mais dont la guerre n’a fait qu’une ruine, d’ailleurs encore imposante. »

« La cave en est encore habitée par le Général aussi les abords immédiats du Château nous sont-ils interdits. Le parc nous reste, mais il est lui aussi tout mutilé, on s’est battu entre ces murs, tranchés et trous d’obus le sillonnent, de beaux arbres sont abattus et des mains vandales ont renversé les statues de leur socle. »

« À côté d’une grande pièce d’eau, une colonnade est restée presque intacte, l’endroit devait être superbe quand tous les rosiers qui l’environnent, groupés en une savante disposition, étaient en fleurs, à présent par exemple tous ces rosiers sont morts et leurs cadavres s’enchevêtrent piteusement autour de leur monture métallique.

Dans un autre coin du parc, une piscine s’étale au pied d’un coquet pavillon, profitant des beaux jours, j’ai pu prendre deux bons bains forts appréciés après 18 jours de tranchée. »

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

170…Carnets de guerre d'Alphonse GALLIENNE, soldat au 304e régiment d’infanterie.

 

Rembercourt-aux-Pots, 7 septembre 1914

« Combien de temps j’y ai été ? Ai-je perdu complètement connaissance ?

En tous cas il me semble y avoir été une dizaine de minutes. Je n’entendais plus les balles arriver près de moi ; les boches étaient tout près et je ne me rappelle pas avoir entendu crier.

Je me dis, faut partir.

Péniblement, je me mets à marcher, mais une fois parti je commence à réentendre les balles arriver. Peut-être n’ont-elles pas cessé de tomber. Je passe à côté d’un homme couché, mort, plus que sûr.

Je montais une crête et me disais : « si seulement j’étais de l’autre côté, … ».

Une balle me passe sur la main gauche, enlève la peau. Une autre traverse l’épaule gauche. Je me voyais bien près de la mort.

Tout de même, je demandais à Dieu de me donner le courage de supporter tout cela, et le priais, si je restais, de m’en tenir compte. »

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

169…Carnets de guerre 1914-1918 de Lucienne COUROUBLE,

habitant dans le Nord occupé, à Etrœungt.

 

Etrœungt (Nord), mardi 20 juillet 1915

« Branle-bas de grand matin. La cloche sonne lugubrement. Appel des hommes
Pendant l’appel, l’escorte du Gouverneur visite toutes les maisons de la cave au grenier, volant tout ce qu’ils trouvent de métaux. Trois grands chariots sont remplis de cuirs, cuivres, bronzes, étains. Tout le monde y passe, vélos entiers ou en ferrailles, lanternes, instruments de musique, etc. Quel pillage ! »

« Des peaux de bêtes sont trouvées chez FROMENT, qui est déjà en prison depuis 8 jours. Le Gouverneur dit que la guerre durera encore des années ! »

30 juillet 15

« Les chiens déclarés devront payer, 60 Frs dès demain pour 1 chien, 90 Frs pour le 2ème, 3ème et ainsi de suite. Ceux pour qui on aura payé auront une plaque et défense de sortir pour eux. Les autres seront abattus, sous peine d’amende de 150 marks. »

Samedi 31 juillet 1915

« C’est fait ‘Follette’ n’est plus. Mieux vaut la tuer plutôt que leur donner 60 Frs. Jusqu’à nouvel ordre, les chiens à atteler sont exemptés de taxes. »

Dimanche 22 août 1915

« Annonce obligeant à mettre une plaque aux voitures de toute espèce, même aux voitures à chiens. Obligation de déclarer les cochons d’Inde !!! »

 

C'est un document très important tant sur le plan humain qu'historique.

Lucienne nous raconte au jour le jour toute la vie dans son village occupé par les Allemands de 1914 à 1918. Tous y est minutieusement inscrit : ce qui passe dans le village, nombre de cavaliers, voitures, trains avec leur cargaison ; toutes les interdictions allemandes, tous les pillages, les rafles, les exactions…

Ces carnets, certainement cachés durant toute la guerre, sont à mettre en relation avec ceux de son mari Adolphe COUROUBLE et de son beau-frère Alphonse COUROUBLE (publiés ici) parti combattre dès août 1914 au sein du 126e RI.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

168…Lettres d’Henri PLUMARD du 2e Zouaves, année 1914

 

Près de Lyon, 10 août 1914

Je suis arrivé à Sète samedi à 10 heures et de là on nous a dirigé sur Lyon où nous sommes cantonnés ici à proximité du camp de Sathonay, d'où nous devons partir d'ici peu pour aller continuer l'ouvrage : aider à nos camarades de la métropole qui se sont déjà si vaillamment conduits.

Partout où nous sommes passés nous avons été très bien accueillis et c'est avec plaisir que j'ai pu constater l’enthousiasme patriotisme et l'élan avec lequel chacun se prête pour faire son devoir et donner une bonne leçon à ces brutes d'Allemands.

 

Correspondance d’Henri PLUMARD durant l’année 1914

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

167...Correspondance de Jean DUPEYROUX des 126e, 300e RI et 22e RIC

 

Paris, 17 février 1917

« ..Je vois que BOUYOU, il est désembusqué, aussi ou les malheureux on les vide. Il y a que les fils à papa qui le restent embusqués.

Ah les salauds, il y a que le malheureux qui le fait la guerre. C'est pourquoi qu'elle dure tant parce que si eux y étés il y a longtemps que se serait fini il faut les voir balader dans Paris habillés en fantaisie. Il y en a pas un seul de crevé dans le quartier de cette graine… »

 

« ..Et puis s'est vrai bien que si l'on a appelait vos classes, que vous voudriez rien savoir. Mais alors la destruction complète de tous les hommes, ils appellent ça la liberté eux ; et la civilisation passée mais la civilisation moi j'appelle ça la destruction du peuple et misère complète avec la ruine.  Ah les barbares !.. »

 

Malgré son orthographe hésitante, Jean DUPEYROUX nous dévoile dans ses lettres ses réflexions sur sa guerre.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

166...Carnet de guerre et poèmes d’Auguste GALLAND des 30e et 175e RI

 

27 août 1914, secteur de Saint-Dié (Vosges) :

« C'est la retraite !

À peine le signal en est-il donné ou plutôt, à peine les chefs ne tiennent-ils plus leurs hommes que sur la route criblée d'obus, dans les prés qui la bordent, à gauche et jusqu'au bois qui est un peu plus haut occupé par l'ennemi, c'est un sauve qui peut lamentable.

Sans ordre aucun, pêle-mêle, infanterie, artillerie, voitures se sauvent, s'écrasant mutuellement. Tous les régiments mélangés : infanterie, chasseurs, batterie de montagne, artillerie de campagne, chevaux, mulets, cavaliers, fantassins sont lancés de toute la vitesse de la débâcle dans ce ravin formé par la route adossée au talus et une bande de pré bordée, à gauche, par le coteau boisé. Du talus au bois c'est un mélange de toutes les armes, de tous les régiments. »

 

Au travers de son carnet, Auguste GALLAND nous fait vivre les combats de Saint-Dié, la défense de Rothau, la retraite, les combats d’Hermonville (Somme). Après sa blessure, il embarque pour l’Égypte en mars 195, puis pour les Dardanelles.

À peine débarqué, il participe aux carnages des premières attaques turques…

Il a écrits des poèmes qui sont aussi présentés.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

165...Carnet de guerre puis de captivité de Georges LAUNAY, 31e RI, puis prisonnier camp de Meschede, puis Hameln

 

11 décembre 1914, La Haute-Chevauchée, forêt d’Argonne :

Le matin vers 9 heures, il se produit une violente explosion sur ma droite. Ce sont les boches qui ont pratiqué un trou de mine souterrain sous notre tranchée qui saute avec les hommes qui se trouvent à cet endroit.

Ces hommes sont tous tués et quelques-uns sont en morceaux. À 16 hommes dont je fais partie, nous nous trouvons à côté de l’explosion nous avons à peine le temps de nous mettre sur la défensive que les Allemands nous entourent et nous font prisonniers.

Les 5ème et 6ème compagnies ont le temps de se ressaisir et combattent pendant environ 4 heures mais sont obligés de reculer après avoir perdu environ 200 morts et blessés et exactement 196 prisonniers dont 2 officiers.

Il est vraiment extraordinaire que je n’ai reçu aucune blessure.

 

Georges LAUNAY, 39 ans, est mobilisé au 33e territorial, puis rapidement affecté au 31e régiment d’infanterie, en octobre 1914. Fait prisonnier, il nous raconte sa détention.

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

164...Carnet de captivité de Louis LOGNON, du 402e RI, aux camps de Munster et de Senne

 

Mars 1916, camp de Munster :

« Heureusement que j’ai tes colis et ceux d’Amélie. D’autres ennuis s’ajoutent à celui-ci-dessus. La banque ne nous paye plus nos mandats qu’à un taux relativement bas, beaucoup en refusent le payement, ce qui fait un retard sensible pour avoir de l’argent.

La monnaie de nickel et d’argent a été remplacée par des jetons en fer blanc qui ne peuvent être utilisés que dans le camp où tout est vendu très cher et où on ne peut presque rien se procurer »

 

Au début de sa captivité, Louis Lognon va plutôt "bien" il est au dépôt des colis à Munster. Sa hantise : aller en " kommando " travailler aux mines. Et c'est ce qui va lui arriver...Très dur travail. Il a 36 ans. Moral en berne après plusieurs années (3 ans de captivité).

On le voit à l'écriture qui rétrécit. Il n'écrit plus que tous les mois. On se rend compte que tous ces prisonniers ne "tenaient" que grâce aux lettres et colis. Un jour sans... et le moral retombait. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

163...Carnet de guerre d’un soldat allemand

8 septembre 1914, Vaubecourt, Meuse :

« Dès le matin, combat avec l’ennemi.

Bientôt fuite des pantalons rouges, mais nous entrons en combat avec l’artillerie et nous nous retranchons.

Aujourd’hui rien à manger, mais nous buvons du vin et du bon.

Chaque jour, nous perdons quelques hommes. Le soir, nous occupons notre tranchée où nous passons toute la nuit : déjà la 2ème nuit sans dormir. L’ennemi veut manifestement percer ici pour ne pas être pris. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

162...Notes de Camille LEBALOUE brancardier-musicien du 76e RI

 

31 août 1914, Fossé (Ardennes) :

« Là toutes les troupes les granges étaient déjà pleines, et le service divisionnaire n'avait pas encore commencé l’évacuation ; les tas d'équipements, de fusils, de baïonnettes couverts de sang indiquaient devant chaque ferme le refuge des malheureux.

En entrant on y trouvait là étendus côte –à- côte sur la paille, des morts et des mourants, ainsi que d'autres moins gravement touchés et qui réclamaient à boire.  Mais nous n'avions à leur donner qu'un peu d'eau que l'on tenait toujours en réserve dans notre bidon, à laquelle nous ajoutions un peu d'alcool de menthe pour calmer leur fièvre.

Toute la journée se passa à soigner no chers camarades et à aider les majors dans leurs opérations si besogneuses au milieu d'une odeur de sang caillé en décomposition. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

 

161...Parcours de Charles SIKNER, sergent au 88e, 83e RI puis prisonnier à Stendal

 

Décembre 1917, secteur de Verdun :

« Le lendemain 8 décembre, j’apprends mon départ en permission et c’est avec grand plaisir que je quitte ce secteur très agité.

J’arrive à Verdun dans la matinée dans un costume méconnaissable tellement j’ai trempé dans l’eau et dans la boue.

Après avoir passé la journée à me nettoyer, je pars le soir prendre le train de campagne qui va à Landrecourt rejoindre la grande ligne.

Mais à la sortie de Verdun la machine qui nous remorque tombe en panne et nous devons aller à pied à Landrecourt qui se trouve à 12 kilomètres et nous passons à Belleray et Dugny. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

160...Carnet de louis THIEBAUT du 76e régiment d’artillerie lourde

 

21 octobre 1917, secteur de Nordhoek, Belgique :

« En parcourant la forêt avec les M-des-Logis Barde et Bardou, nous visitons un abri bétonné, murs de 1 m avec poutrelles en fer.

Un obus est tombé contre et l’a crevé. Toute cette forêt était occupée précédemment par les Anglais qui y avaient établi des batteries de 150 à 200 mm et 350 mm. On a trouvé depuis un obturateur de pièce qui mesure 350 mm. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

159…Carnet de guerre Charles Biney, du 44ème régiment d’artillerie

30 juillet 1915, Vosges :

« Bombardement complet des boches qui nous en envolent de plusieurs calibres, un obus tombe sur l’abri de bombardement du 33e auprès de la première pièce coupant deux sapins et endommageant quelque peu l’abri qui résiste.

Un 150 tombe également derrière l’abri des brancardiers sans éclater ni entrer dans le sol. Quelques heures plus tard et par deux fois différentes nous sommes obligés de quitter l’abri où l’on couche qui ne garantit que des fusants et allons-nous caser dans celui de bombardement. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

158…Carnet de guerre de Jean LEFORT, du 49e d’artillerie

 

Février 1917 :

« Enfin le 9 février on part à 7h 1/2, on passe à Contre, Fleury, Conty, Bosquel, Essertaux et on arrive à St Sauflieu, on n’est pas trop mal cantonné mais il n’y a pas d’eau propre pour les chevaux, c’est des mares qui sont gelées et l’eau est plus noire que du purin (l’eau est à 10 mètres de profondeur).

Là on paye le vin 38 le rouge et le blanc 40 et 42, les harengs 9 et 10 sous, les camemberts 36 sous, c’est la ruine. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

157...Mémoires de guerre d’Antoine Jean NEGRONI des 6e, 27e et 67e Chasseurs

 

Secteur d’Estrées (Somme), juillet 1916 :

« J'ai assisté à un enterrement de 20 soldats enveloppés dans des draps, portés jusqu'au cimetière par une charrette, accompagnés par un aumônier.

Dans une grande fosse sans cercueil, les prisonniers boches étaient chargés de recouvrir la fosse et leurs faisaient descendre d'abord de grosses pierres dessus. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

156...Journal de guerre de Maurice DELACROIX, mitrailleur au 4e RI

 

25 mars 1915, Meuse

« À 8h je vais prendre emplacement à la place d’un canon-revolver pour battre la route de Varennes au Four-de-Paris.

C’est là que je vais commencer mon œuvre de mort car j’ai ordre de tirer sur tout ce qui passe sur cette route qui est employée par les boches pour faire leur ravitaillement au Four-de-Paris.

Le journal d’un chef de pièce mitrailleuse du 4e RI. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

155...Carnet de campagne de Paul GALLERON du 91e RI

 

5 avril 1915, Les Éparges, Meuse

« La pluie tombe toujours, on va couper les fils de fer qui sont devant, je ne suis pas désigné pour cela, mais ceux qui y vont, retournent tous. Le jour commence à paraître, et nous voyons arriver nos cuisiniers qui ne nous apportent presque rien, car, eux comme nous, ils ont dégringolé en route.

Le café, il y en a presque pas, encore nous, il y en a un peu, on nous donne un demi quart chacun, puis presque autant de goutte.

Je ne sais pas ce que c'est, mais, je le trouve trop fort, et comme je veux voir la charge dans la réalité, je ne veux pas être sous l'alcool. Je jette ma part. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

154…Carnet de guerre de Jean-Marcel ADAMON, du 158e régiment d’infanterie

 

Secteur de BULLY-les-Mines, Artois, 8 juillet 1915

« 8h30 Départ. Un peu après Bully, pause. Parcours à travers champ jadis labouré par obus ; Le village de Bully complètement en ruine. Quelques civils, des soldats.

Les boyaux sont étroits. Canonnade de tous les côtés. Que c’est long. Des carrefours. Les fusées. Un trou de mine aussi grand qu’une maison. Le premier cadavre. Le poste de secours.

La relève. Notre place. Mauvais abri. Nous pouvons l’achever avant le jour.

Les cadavres à côté de nous. Les asticots… »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

153...6 carnets de guerre de Gustave TIBERGHIEN, du 3 Chasseurs belge

 

Secteur de Pervyse, Belgique, 27 octobre 1914

« L’action continue d’être très vive. Nous sommes tous mélangés Belges et Français. Les obus pleuvent dru. Il y a beaucoup de tués et de blessés. Nous ne recevons pas de vivres. Nous mourons de faim. Notre capitaine a été blessé hier. Il y a très peu d’hommes de la compagnie.

Les Allemands creusent une tranchée à 250 mètres. Ils hissent le drapeau blanc. Nous voyons qu’ils jettent leurs morts au-dessus d’un parapet.

Épuisé, je vais à la recherche de ma compagnie qu’on me dit être à Kapelle. »

 

6 carnets de guerre d’un soldat belge 1914-1919. La vision de la guerre du soldat belge est la même que pour les soldats français...

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

152...Carnets du capitaine GAMBARELLI du 118e territorial

 

Sud de Reims, 23 décembre 1914

« Nous suivîmes tout le terrain gagné parallèlement creusé aux tranchées ennemies ; chaque 20 pas nous nous mettions au créneau dans l’espoir d’en voir un. Inutile, cela n’empêchait pas ces brutes de tirer sur nous de derrière leurs créneaux. Je dis à  …. Prenez aussi un fusil et tirons tous les deux.

Nous tirâmes, lui un coup, le premier dit-il de sa vie, alors que j’en ai tiré deux autres après, soit trois cartouches dans le même créneau ennemi sans jamais voir personne. Et mon insistance à tirer me dit le soldat qui me passait les cartouches était inutile car il me dit :

« Voilà 3 mois que nous sommes en face jamais j’en ai vu un seul ».

 

Le capitaine GAMBARELLI a écrit 2 carnets de guerre, un seul nous est parvenu qui décrit durant quelques mois la vie dans les tranchées fin 1914-début 1915, secteur de REIMS.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

151...Sept carnets de Ferdinand GILLETTE aspirant du 158e RI en 14/18,

puis capitaine en 1939-40

 

C'est un document très important tant sur le plan humain qu'historique. Plus de 5 heures de lecture.

La description minutieuse de petits faits quotidiens nous immerge littéralement dans des tranches de vie, et donne notamment un aperçu de la vision des officiers par les hommes de troupe. Celle-ci n'est pas très glorieuse...

Et on ne pourra pas accuser Ferdinand Gillette d'être un lâche car il a eu deux citations. C'est un soldat conscient du sacrifice qu'il consent, et jusqu'au bout, il l'accepte.

Les 1500 pages de ses 7 carnets couvrent 1915 à 1919, puis 1939 à 1940.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

150...Carnet de route de Joseph CAILLAT, 54e d’artillerie

 

Le 26 août 114, Rozelieures

Départ 3 ½, on marche en avant, les Allemands ont reculé, on traverse le terrain que nous avons battu hier, c’était criblé d’obus, triste coup d’œil à voir, des morts à tous les pas on peut à peine passer sans leur passer dessus, les uns sont couchés, les autres à genoux, d’autres assis et d’autres qui étaient en train de manger le pain leur restait à la bouche, des blessés tant que l’on veut, quand on voyait qu’ils étaient presque morts, on les achevait à coups de révolvers.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

Titre : Eugène SEVESTRE du 70e régiment d’infanterie - Description : Eugène SEVESTRE du 70e régiment d’infanterie

 

149… Dernière lettre de guerre de d’Eugène SEVESTRE du 70e régiment d’infanterie

 

Machecourt (Aisne), 31 août 1914

« Vivement que ça finisse cette guerre car c'est trop cruelle et maintenant voit nous voulions nous préparer quelques choses à manger, nous avons alerte et il faut partir et c'est aujourd’hui 1er que je vais terminer ma lettre après avoir marché 24 heures.»

 

Dernière lettre à son épouse avant sa mort durant la bataille de la Marne.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

148… Notes de guerre d’Henri CHEVALLIER, caporal-mitrailleur au 17e RI

 

« Tireur d’une bravoure et d’une énergie admirable, faisant parti d’un îlot de résistance, a tiré jusqu’à la dernière extrémité sur l’assaillant, lui infligeant de lourdes pertes, complètement encerclé, a rendu sa pièce inutilisable, s’est dégagé à la grenade et a réussi à regagner nos lignes. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

147… Extrait de correspondance de Kléber POULEAU, du 89e RI

 

Secteur de la Haute-Chevauchée, Argonne, 25 décembre 1914

« Je pense que vous allez vous faire des cheveux comme beaucoup en ce moment cela n'a rien de bien agréable j'ai pris la garde au poste avancé 48 heures c'est très moche on attend parler les boches car on est à 40 m comme vous voyez on n'est pas loin.

Ils chantent, ils sifflent, ils n'ont pas l'air de s'ennuyer mais je crois bien qu'ils sont comme les autres qu'ils voudraient bien que cela soit fini.

Ils ont du toupet, car voilà 2 jours il y en un qui est venu à 10m de notre tranchée avec un saucisson et une boite de cigares et les autres se sont découvert par-dessus la tranchée et nous aussi il n'y a pas eu un coup de feu de tiré. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

146… Souvenirs de guerre d’Eugène BAUDOIN, du 3e et 9e génie

 

Juillet 1917, Provins

Il faisait chaud, très chaud, il était environ 10 heures, nous marchions depuis le matin, avec naturellement la pause de 10 minutes toutes les heures.

La fatigue aidant, on criait : « la pause ! ».

On crevait de chaleur, harnachés comme des bourriquots. Le sac pesait 35 Kg minimum, plus le reste.

Nous entendons un coup de sifflet, nous formons les faisceaux, sacs et fusils réglementairement alignés. Nous nous étendons sur l’herbe.

De bouche à oreille se transmet une information : « à la fin de la pause, au lieu d’obéir au sifflet, on reste couché ».

Ce qui fut fait.

Après plusieurs essais, le capitaine rassemble les chefs de sections.

« Que se passe-t-il ? ».

Réponse : « Les hommes veulent bien repartir, à condition que les officiers descendent de cheval et prennent un sac et un fusil ».

Ce qui fut fait.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

145… Notes de guerre de Paul CHAMPDAVOINE, du 4e Zouaves

Dimanche 6 septembre 1914, Chambry

« À 5 heures, départ, on nous a redonné toutes les cartouches, on a marché jusqu’au soir.

On était esquinté, vanné, le canon tonne sans interruption, on a marché toujours sans manger. Le capitaine et le lieutenant ont dit qu’ils brûleraient la cervelle au premier qui s’arrête."

 

"Vers 4 heures, on a commencé à rencontrer des sacs, des équipements abandonnés, puis des Allemands blessés et tués, il y en avait des tas, des chevaux, des caissons, des obus allemands.

Ah ! Quel carnage que la guerre ! Que c’est triste ! Puis on est arrivé ou les tirailleurs marocains ont chargé à la baïonnette les malheureux couvraient la terre de leurs morts et de leurs blessés. »

 

Paul CHAMPDAVOINE raconte au travers de ses notes les journées terribles de la bataille de la Marne.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

144… Notes de guerre de Paul CHAMPDAVOINE, du 18e RI

 

17 juillet 1918, secteur Allemant, Aisne

« Il ne me répond pas, je lui touche le front, j’ai vu qu’il était bien mort.

À ce moment il m’est venu à l’idée un certain plaisir, que tous les combattants excuseront car beaucoup connaissent les souffrances de la soif et elles sont cruelles, c’était que j’allais pouvoir lui prendre son bidon et en boire le contenu.

Je regarde, il n’avait pas de bidon mais il avait une peau de bouc comme presque tous les soldats pyrénéens, j’étais déjà content, je retourne un peu ce malheureux copain, mais la gourde était prise dans les branchages pas moyen de l’avoir.

Alors je coupe la courroie et j’attire précipitamment l’objet de ma convoitise.

Et là, cruelle désillusion, deux éclats d’obus l’avaient traversé et on voyait que le vin s’était répandu donc le pauvre vieux avait encore à boire au moment où il fut tué. »

 

Paul CHAMPDAVOINE raconte au travers de ses notes les journées terribles de mi-juillet 1918, parti à l’attaque du plateau Guerbette.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

143…Carnet de route de Charles DELSAUT, télégraphiste au 2e génie

 

Villiers-Saint-Georges, 8 septembre 1914

 

« De crainte que les voitures de fil que nous attendons se trompent de chemin, le lieutenant m'envoie me poster à 200 mètres du village, à l'intersection des routes. Je suis tout à côté de la première fosse que je vois en train de faire.

On va y enterrer 2 morts.

Ce sont deux chasseurs de je ne sais quel régiment, car on a recouvert leurs figures.

Des automobiles pleines de blessés ne cessent de passer. »

« Le village où je suis, Villiers-Saint-Georges, a été complètement pillé, encore et toujours par les fantassins. Les gens commencent à revenir et c'est affreux de voir leur mine lorsqu'ils s'aperçoivent des vols faits par nous.

Leur rapacité ne porte pas seulement sur les vivres. Dans les magasins, jusqu'à des caisses de chemises de femmes qu'ils ont prises ! »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

142…Marcel DECUGNIERE : du 21e RI, puis prisonnier de guerre

 

14 juillet 1918, front de Champagne :

 

« Journée calme. Le matin, évolution de nombreux avions. Toutes les nuits nous sommes alertés. Nous dormions tout équipés dans la sape.

Il y a quelques jours nous avons reçu un ordre du jour du général : l’offensive allemande en Champagne est imminente. Le mot d’ordre est de tenir jusqu’au bout. Résister jusqu’à la mort. Interdit de se replier sur les lignes arrières, ce qui du reste était impossible et pour cause…

Le soir même le capitaine commandant notre 7e compagnie vient nous visiter et nous répète les consignes :

« Oui, nous sommes sacrifiés. Il faut résister à tout prix. Vaincre ou mourir. »

 

Marcel DECUGNIERE a connu de nombreuses péripéties d’affectation militaires. Celle qu’il nous raconte se passe en Champagne.

Il était agent de liaison au 21e régiment d’infanterie et fait partie des sacrifiés de la 7e compagnie du 21e RI, face à l’attaque allemande. Il sera fait prisonnier.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

141… Carnet de route d’Ovide DARRAS, du 272e RI

 

12 septembre 1914, Vouillers :

 

« Je suis désigné pour le peloton d’exécution ; 4 sergents, 4 caporaux, 4 soldats 1e classe. On amène les déserteurs, le sergent Duhaime, curé, leur donne l’absolution. On les attache chacun à un pommier.

Ils se disent au revoir en murmurant ; c’est un malheur ; à l’abaissement du sabre qui remplace le commandement feu, ils tombent percés de 12 balles ; la mort est instantanée.

Vraiment ça me fait de l’effet, j’en reviens tout pâle. »

« Tant pis, chacun doit faire son devoir »

 

Les combats en Belgique, la retraite, la tragique méprise de son adjudant, la bataille de la Marne, le peloton d’exécution : le carnet de route des trois premiers mois de la guerre d’Ovide DARRAS

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

140… Correspondance de Maurice DROUIN, du 144e, puis 57e RI

 

Janvier 1915 : Aisne :

« En plus de la surveillance de l’ennemi, il y a la vie dans les tranchées ; Au prix de labeur continu et énergique, les travaux de défense du secteur deviennent de plus en plus solides : les tranchées et boyaux sont creusés suivant des trajets plus efficaces pour la défense avec montage de chevaux de frises et réseaux de barbelés.

Création de boyaux à double sens de circulation, clayonnage des parois et caillebotis sur le sol, rigoles et puisards drainent les eaux. »

 

Il s’agit de la correspondance d’un soldat du 57e RI, 1914, 1915

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

139… Carnet de notes de Marceau HAUTRIVE, du 25e Chasseurs

 

22 avril 1917, caserne Sully, Nogent-le-Rotrou

 

« 12h30, rassemblement dans la cour pour la sortie. Le capitaine dit que tout à l'heure au réfectoire un jeune chasseur s'est vanté "qu'au front, il mettrait 12 balles dans la peau du capitaine".

 

« Il demande que ce jeune chasseur se dénonce, comme on ne trouve pas ce chasseur qui est du Nord, et a, parait-il, le teint basané, le capitaine nous fait tous remonter dans nos chambres pour nous remettre en bourgeron et calot, de façon à ce que le cuisinier puisse reconnaître le chasseur en question: on ne le trouve pas malgré le contrôle de toutes les escouades »

 

Le carnet de notes de Marceau HAUTRIVE, 19 ans, raconte en grande partie son incorporation au 25e Chasseurs, puis son départ pour les Éparges.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

138… Mémoire d’Auguste DROUIN, du 27e territorial et prisonnier de guerre

 

24 août 1914, région de Valenciennes, Nord

« Tout d’un coup l’on entend la fusillade derrière nous ; les chefs de section veulent faire face en arrière mais personne ne les écoute.

Chacun se sauve, même le capitaine en tête. Arrivé en haut de la côte que l’on se croyait presque sauvé. Quand tout à coup le canon se met à tirer sur nous.

Coup sur coup fallut traverser la mitraille pendant au moins 800 mètres.

Beaucoup sont tombés morts ou blessés. J’ai eu deux camarades de tombés à côté de moi. »

 

Mobilisé au 27e territorial, Auguste DROUIN connaît la débâcle dans le Nord avant d’être fait prisonnier. Ce carnet est intéressant car son séjour de prisonnier en Allemagne y est décrit très précisément. De très nombreux noms des personnes qu’il a côtoyées, y sont indiqués.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

136...Carnet de route de Paul GROSS, sous-lieutenant au 13e d’artillerie

 

13 septembre 1914, Waly (Meuse)

 

« Une douzaine de français sont dans une grange sur de la paille, qui est presque du fumier. Ils sont restés 3 jours sur le champ de bataille avant d’être ramassés par les Allemands qui les ont soignés. Mais leurs plaies sont infectées.

 

Il y a un chasseur à pied, qui a une balle dans le ventre et qui demande à boire, et il nous maudit pour que je lui donne à boire avec un peu d’alcool de menthe.

Je lui apporte tout ce que j’ai à boire, et finalement nous pouvons le transporter dans le château de la famille de Benoît qui a été pillé par les prussiens mais qui est au moins, propre. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

135... Correspondance de Maurice AUPETIT, 20ème escadron du train des équipages, puis téléphoniste au 101e RI

 

Tranchée de Champagne, 6 mai 1915

 « Ce matin et hier, nous avons vu passer des prisonniers boches et avons 2 mitrailleuses et canon revolver leur ayant été pris hier.

Cela fait plaisir de les voir se rendre et passer devant nous pantelants comme des loques humaines. »

 

« C’est au bruit infernal du canon et des balles que je t’écris ce mot nous allons retourner ce soir dans une boue jusqu’à la cheville et même au-dessus enfin nous arriverons ave la patience et le courage à les refouler et dégager notre liberté et celle de ceux qui sont fait pour mourir. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

134...Jean DEVAUX, adjudant au 238e régiment d’infanterie.

 

1e novembre 1914, parc du château de Fontenoy (Aisne)

« Les tombes qui s'y trouvent sont presque toutes du 292 RI.

L'on y remarque beaucoup d'officiers de ce régiment. Le destin a semblé vouloir, en ce jour de fête des morts, nous placés là.

Il fait beau. Les hommes, sans commandement, fabriquent des couronnes de lierre et recherchent des fleurs.

À 12 heures ce vaste cimetière improvisé est propre et les vastes fosses communes sont recouvertes de fleurs. Ceux-là auront eu leur fête, puisses-t-il en être de même partout. »

 

Mobilisé au 98e territorial, Jean DEVAUX arrive au 238e RI en septembre 1914 dans le secteur de Soissons. Il y sera tué, par une balle française.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

133...Gustave Rolland, du 116e régiment d’infanterie

 

23 août 1914, Maissin, Belgique

« Depuis le 23 au matin, nous battons en retraite et sommes tantôt avant-garde ; tantôt arrière-garde. Chaque fois que nous sommes dans ce dernier cas il y a engagement. Quant à coucher sous un toit il n’y faut pas penser. Heureux quand nous trouvons de la paille et qu’il fait un temps doux sans pluie. (Maissin fut effroyable et le départ des civils belges alarmant). Tristes souvenirs. »

 

Ce petit recueil est une recopie de son carnet de guerre et des cartes postales écrites pendant la « Grande Guerre » par François Gustave Rolland à sa fiancée, Magdeleine Savidan, notre grand-mère ; pour que Gustave ne meure jamais dans nos mémoires familiales.

Envoi de William, son petit-fils

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

132...Carnet d’Antoine LASPOUGEAS, des 103e et 265e RI

 

26 mai 1918, carrières de Sancy, Aisne

« Le matin, dès la pointe du jour, le bombardement a relâché un peu car les boches avançaient et à huit heures du matin, ils nous avaient ramassé presque toutes les pièces d’artillerie.

Alors là, nous avons reçus le premier choc ; ça a été un corps à corps terrible et le combat à la grenade car c’est tout ce que l’on avait. Les boches étaient en plus grand nombre que nous, on comptait dix boches pour un français ; d’ailleurs on ne pouvait pas résister »

 

Mobilisé en 1916, Antoine se trouve au front dans l’Aisne, l’Oise, puis blessé dans les Vosges. Il retourne dans les tranchées de la Marne en septembre 1918.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

131...Lettre de guerre de René DAVID, adjudant au 25e Chasseurs à pied

 

Les Éparges, Meuse, le 6 avril 1915

" Mais La nuit est venue depuis longtemps, nous sommes toujours là ; la soif se fait sentir, la faim, on n’y pense pas. On serait si heureux d’avoir un quart d’eau !

La pluie tombe toujours mais impossible d’en recueillir seulement un demi-quart.

Enfin ! On fait demi-tour !

Voilà dix heures que nous sommes là, dans la boue !

Lentement, nous revenons en arrière ; on nous dit de reprendre nos emplacements du matin. Facile à dire, mais pas du tout à exécuter. »

 

Dans sa longue lettre, René nous décrit, sur son lit d'hôpital, les journées tragiques des attaques d'avril 1915 aux Éparges. Très précis sur la description des lieux et des combats, il nous fait "vivre" ces moments de folie meurtrière jusqu'à sa blessure.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

130...Carnet de guerre de Léon GAUDIN, du 157e régiment d'infanterie

 

Les documents de Léon GAUDIN comprennent son carnet de route, sa correspondance, ses chansons et poèmes. Documents intéressants car tout le récit se passe hors de France de 1917 à 1919 : Grèce, Serbie, Albanie, Bulgarie.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

129...Carnet de guerre de Victor RICHARD, artilleur au 47e d'artillerie

 

Bouillancy, Oise, le 9 septembre 1914

" Mais le soir, les Allemands ayant eu du renfort, ouvrent un feu violent. Notre infanterie, affolée, s’enfuit de toute part, et nous laisse tête à tête avec l’infanterie allemande, mais nous ne perdons pas courage. Nous tenons tête à l’ennemie.

L’infanterie allemande descend une colline en colonne par 4. Une terrible canonnade s’engage. Il y a tellement de fumée que l’on a bien de la peine à respirer.

Enfin le succès vient couronner notre peine. Les allemands reculent en déroute."

 

Le carnet d'un artilleur en 1914, 1915 et 1918. Il a vécu et raconte la bataille de la Marne, côté Ourcq, les combats meurtriers à l'ouest de Soissons (Vingré, Fontenoy, Confrécourt) et la seconde bataille de la Marne (Dormans, Épernay) à partir de juillet 1918.

Dommage que les carnets de 1916 et 17 soient à jamais perdus...

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

128...Parcours de guerre d'Henri TRISTAN, 20e, 114e et 115e d'artillerie lourde, puis 18e escadron du train

 

En mer le 2 février 1918

" Tout à coup on aperçut sur la gauche du bateau le sillage d’une torpille.

Immédiatement je prends mon gilet de sauvetage, je le mets sans m’émotionner et on jette les barques et les radeaux à la mer. Malheureusement le radeau sur lequel j’étais désigné en cas d’accident ne m’a pas donné le temps de l’attraper, j’ai donc sauté par-dessus le bord et fait un plongeon dans le royaume des poissons."

 

La correspondance d'un artilleur durant la guerre. Il a vécu et raconte le torpillage de la Dives aux larges des côtes Algériennes le 1 février 1918.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

127...Parcours de guerre d'Alexandre LUCAS, 67e, 69e et 230e territorial

 

Paris le 30 janvier 1916

"Ce matin vous pourrez voir sur le journal les bombes sur Paris, je ne l’ai encore pas vu, on parle d’une quinzaine de tués et une trentaine de blessés, du côté de la Violette ainsi tu vois qu’on a pas besoin d’être bien avancé pour être en danger. Pour en finir nous y sommes tous et toujours. "

 

Malgré qu'il soit resté à Paris durant toute la guerre, Alexandre (41 ans en 1914) nous fait vivre à travers sa correspondance, quelques moments forts vécus "à l'arrière" par l'armée du camp retranché de la capitale : L'attaque du zeppelin, le bombardement par "Bertha", les raids de l'aviation allemande...

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

126...Journal de guerre de Jérôme LE SAOUT, des 6e et 56 colonial

 

Les Dardanelles, le 21 juin 1915 :

" Le bombardement continue jusqu’à 6 heures. C’est l’heure de l’attaque : on nous donne l’ordre de marcher en avant.

Nous croyions que nous étions pour rester en 1ère ligne, mais on nous fait sortir pour faire l’attaque : nous marchons en avant et nous gagnons la 1ère ligne turque.

Nous tirons sur les Turcs pour essayer de continuer l’avance, nous tenons bien un moment, mais quelques temps après, par contre-attaque, les Turcs, avec des renforts, nous ont presque entourés.

Au dernier moment, quand on voit comment on est pris, on nous crie « Sauve qui peut ». Chacun se débrouille de son mieux : ceux qui peuvent, pour retourner. »

 

Blessé durant l'expédition aux Dardanelles, Jérôme intégrera une section automobile et finira dans la Marine par être réformé pour cause de blessures.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

125...Carnet de guerre d'Agricol DARIER, armurier au 159e RI

 

Arras, le 6 octobre 1914 :

"Les Allemands commencèrent le bombardement de la ville, nous sommes obligés de quitter la caserne précipitamment et c’est sous une véritable grêle d’obus, tout flambe et s’écroule autour de nous que nous quittons la ville.

Jamais jusqu’à présent je n’avais été émotionné comme ce jour-là dans les rues.

Tout le monde courait en s’appelant.

Ici une vieille femme, les cheveux blancs, les yeux hagards appelait à grands cris ses petits.

Plus loin une jeune maman qui est à genoux par terre devant son petit qu’un éclat d’obus vient de tuer.(...)

Tout à coup, je vois arriver une jeune femme en courant et qui pleurait, elle vient vers moi et me dit qu’elle vient d’être blessé et elle me montre son cou, la malheureuse avait une affreuse entaille.

Je la conduis à un magasin et je file le plus promptement possible"

 

L'itinéraire en 1914-15 d'un armurier. Les Vosges, l'Artois...

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

124...Carnet de campagne, correspondance de Joseph REPIQUET des 229e et 157e régiment d'infanterie

 

Il s’agit, en fait, d'un aide-mémoire, qu'a écrit Joseph, tout au long de la guerre. Nous pouvons suivre son itinéraire en France, mais aussi en Orient. Il nous a laissé des photos, une correspondance et aussi des notes sur son stage de mitrailleur

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

123...Carnet de route d'Émile ANDRE, du 20e escadron du train des équipages militaires

 

"Je vais avec un camion faire un transport militaire pour le génie.

Je pars à 8 h 30 de St-Rémy et passe par Toul, Francheville, les Quatre Vents, Tremblecourt, Avrainville, et Domèvre-en-Haye.

Là, je suis sous la direction d’un capitaine du génie. Nous chargeons des tôles ondulées, des pompes et les conduisons à Marney, près de Pont-à-Mousson.

Là, on entend les obus siffler au-dessus de nous. Il en tombe de tous les côtés, sur les maisons où nous sommes, dans les champs, partout. On en voit tomber plus de 130. Il y en a un qui tombe sur une cuisine d’infanterie qui se trouve dans les champs derrière les maisons. Un obus tombe sur la marmite. Les hommes sont balayés. Il y en a qui sont tués, les autres, blessés. Un autre tombe dans une grange et éclate peu après.

Nous sommes dans une zone très dangereuse."

 

L'itinéraire d'un chauffeur de camion durant la guerre, période 1914-1916

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

122...Correspondance de Louis HAUVESPRE, du 130e régiment d'infanterie

 

Paris, 7 août 1914 :

"On a été environ deux heures à en faire un demi-tour ; de toutes parts se rendait sur notre passage des gens de toutes sortes, des enfants, des femmes, des hommes se précipitent au passage avec des fleurs, des litres de vin, des fruits, et même jusqu’à du pain. On a été pendant toute la journée d’hier à la fenêtre des wagons occupés à saluer de nos mains tous ces gens qui nous apercevaient jusqu’à 200 et 300 mètres on voyait des mouchoirs s’agiter en signe d’adieu."

 

Les 3 premières et dernières lettres de Louis HAUVESPRE à ses parents.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

121...Carnet de note de Victor MATHIVET, sergent au 121e régiment d’infanterie

 

« Mathivet Victor, matricule 06786, sergent à la 3ème compagnie du 121ème régiment d’infanterie ; excellent sous-officier qui a toujours fait preuve du plus grand courage et d’un haut sentiment de son devoir. Blessé très grièvement à son poste de combat, le 23 juillet 1916 au cours d’un violent bombardement.

Amputé de la cuisse droite. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

120...Carnet de guerre de Jean-Marie GILAIZEAU, sergent au 81e territorial

 

2 juillet 1915, bois de Ailleux, Herbéviller

"...Le 2 – travail de nuit – dans cette nuit du 2 au 3 le Bon Dieu m’a sûrement protégé – 2 obus tombent à quelques mètres de moi – au premier, je me suis couché je ne sais comment – le second j’étais à terre je ne m’en suis pas occupé – cette nuit-là, marchant avec le Génie, les ordres nous avaient été mal donnés – notre Compagnie était en retard pour prendre le travail – le capitaine du Génie commandant le travail et demandant un gradé me tombe sur le dos et me donne un ordre formel de diriger tous les hommes de la compagnie à faire le travail sous peine de 8 jours de prison..."

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

119...Correspondances d'Auguste Lecourt, soldat au 104e RI

 

25 février 1916, ferme de Naviaux, Marne

"..Malheureusement beaucoup d'entre nous ne reviendront pas, que de familles endeuillées !

Tu vas dire que je n'ai pas beaucoup le caractère militaire mais c'est honteux de voir ce que l'on voit ici tous les jours : les camarades tombés sur la plaine, le ventre au soleil et c'est une infection que nous respirons.

Pour nous remonter le courage, ils ont fusillé deux types du 315e la semaine dernière.

J'aurais bien d'autres choses à te dire mais je risque la prison. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

118...Carnet de guerre d'Émile POLY, infirmier, puis caporal aux 128e et 87e RI

 

1e février 1918, les Éparges, tranchée de Calonne

"Nous touchons une grosse ration de gniole, nous devinons ce qui va se passer.

Une compagnie du 7ème colonial, vient prendre position à nos côtés dans la nuit, pendant que les crapouillots et nos 75 bombardent les tranchées d'en face."

"Nous réparons les boyaux complètement écrasés. Il pleut à torrent et sommes trempés jusqu'aux os.

Nous n'avons plus rien d'humain et sommes décidés à nous faire tuer sur place."

17 février 1918

"Le bombardement continue de toute part, malgré cela nous avons pu être ravitaillé en pain et en vin. Nous sommes couverts de boue.

Si la mort venait, ce serait une vraie délivrance, car nous ne savons pas quand nous pourrons sortir de cet enfer."

7 juillet 1918

"Je reçois la croix de guerre avec citation à l'armée signée Pétain. Je n'en suis pas plus fier et décide de ne pas la porter, étant donné que je ne la mérite pas plus que ceux qui étaient avec moi."

 

Émile nous décrit les combats de Verdun, Douaumont, des Éparges et du secteur de Saint-Mihiel. De nombreux noms sont indiqués dans son carnet.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

117...Carnet de Pierre BOURGAULT, du 31e régiment d’artillerie

 

20 juillet 1915

"..On commence l'attaque à 6 h du matin, à 9 h (...) Les boches se mettent à nous bombarder, il tombe des obus de toute part, il en tombe un sur le caisson de la première pièce, plusieurs obus prennent feu alors les hommes de la pièce sont effrayés et veulent sortir de l'abri.

Au même moment une marmite arrive en plein sur la ... les met en miettes et on ne trouve qu'une main sur le moment.

Mais le lendemain on trouve des morceaux de tous côtés. x Villar a l'œil arraché.

Il est mort en arrivant au poste de secours. Flandrin reçoit un éclat dans un bras, Durand dans la cuisse. À Orsay AURSAY reçoit un éclat en pleine poitrine, il est mort sur le coup."

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

116...Parcours de Jean FOURNY du 2e zouaves, puis 63e d’infanterie

 

 « …A l’offensive du 16 avril 1917 nous étions en position à droite du Bois de Beaumarais en avant du village de Pontavert qui faisait suite à la plaine de Chaudards et au pied de Craonne.

Cette offensive fut terrible et mal préparée. Rien n’avait été tenu au secret et manque de préparation notable. Les troupes montées au chant de notre hymne national redescendaient des lignes hurlant l’Internationale… »

 

Résumé du parcours de guerre du soldat, puis caporal Jean FOURNY

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

115..Carnet de guerre du sergent Jean EMMANUELLI des 173e et 132e RI

 

Secteur de Roye, Saint-Mard, Somme, 26 août 1018

« A un abri un fait remarquable se produit : deux officiers boches sont seuls, sommés de se rendre par un officier de chez nous, le sous-lieutenant MARE, ils refusent de sortir.

Nous descendons avec précaution le revolver braqué en avant.

À quelques mètres de la dernière marche nous entendons deux détonations. Nous crûmes d'abord qu'on eut tiré sur nous, puis des râlements survinrent.

 

Nous descendîmes alors et les deux officiers étaient par terre noyés dans leur sang.

Un était mort sur le coup et le deuxième râlait encore. Il y avait de belles choses dans l'abri mais ayant vu ce fait si méritoire et noble, je n'eus pas le courage de prendre soit une jumelle soit un revolver. »

 

Jean Emmanuelli s’engage en 1914. Il sortira de l’armée en 1956. Titulaire de nombreuses décorations, dont la légion d’honneur, il nous livre ici son carnet de l’année 1918. Les combats du 132eme dans la Somme l'été 1918 y sont bouleversants.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

114...Carnet de guerre de Arthur CRIBIER, artilleur au 45e RAC

 

« On les décharge au cimetière où les gendarmes ce qui peut les faire reconnaître, plaque d’identité, livret, lettre ; ensuite, on part en chercher d’autres. J’en ai amené une quinzaine avec la corvée.

Il y avait un capitaine d’infanterie instructeur à l’école Saint-Cyr, il avait son bouc taillé un peu en pointe, un sous-lieutenant d’infanterie 45ème, un lieutenant d’administration, un sous-officier du 13ème d’artillerie, un sergent et le reste simples soldats d’infanterie et 2 ou 3 artilleurs dont un brigadier, la tête presque complètement enlevée par un obus. On met les morceaux dans sa musette pour l’enterrer. Des chevaux tués, des maisons brûlées, des cadavres. C’est d’une tristesse incroyable et pourtant, aussitôt que la mort n’est plus sous nos yeux, on n’y pense plus.

Et l’on rit, il est vrai que le vin et le poulet à profusion aide à noyer le chagrin. »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

113…Journal de campagne d’Albert GHYS du 127e régiment d’infanterie

 

Secteur de la Côte du Poivre, Verdun, mars 1916

« On prend les premières lignes à la Côte du Poivre. Pendant ce temps les boches nous lancent des gaz lacrymogènes. Tout le monde se trouve fort incommodé. Au début, je souffre, mais après une fois à Bras, je résiste et malgré mon masque, je tiens le coup.

Nuit épouvantable, tranchée d’approche, patrouille, grosse pertes, pas d’abri. On n’a rien à croûter. On nous envoie du manger gelé comme les hommes, on ne peut qu’absorber de la gnole.

Le rata et le plat ne font qu’un. Gelée terrible. On touche de l’alcool solidifié.

Je fais chauffer un peu de vin chaud. Bras est bombardé à outrance. Les chevaux et bêtes de toutes sortes périssent dans les étables.

Nos morts ? On ne peut les enterrer faute de temps.

Impossible de creuser, c’est toujours de la pierre. »

 

Son parcours au nord de Reims, fort de Brimont, Le Godat, La Neuville, Verdun, l’attaque du 16 avril 1917 du Chemin des Dames, la blessure, Craonnelle, La Somme, Maricourt, puis en Champagne, Souain…

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

112…CARNET de Guerre du soldat BRANCHE, du 99e régiment d’infanterie

 

Secteur de Fay, Somme, décembre 1914

« ...Vers quinze heures, à la 1e compagnie, sur notre gauche, à la hauteur du Bois Carré occupé par l’ennemi, en un point où les tranchées ne sont distantes que d’une centaine de mètres, un dialogue s’est engagé entre Français et Allemands. De part et d’autre, l’on fait des signes d’amitié ; voici qu’un de nos caporaux mitrailleurs quitte notre tranchée ; un gradé ennemi fait de même ; ils se rejoignent, se serrent la main, échangent des cigarettes et descendent l’un et l’autre dans la tranchée adverse. Bientôt, c’est un défilé de soldats ennemis dans nos tranchées : il en vient huit, des Bavarois qui, une fois chez nous, ne veulent plus retourner là-bas. Quant à notre caporal, il est renvoyé chez nous avec force cigares et cigarettes.

Questionnés, nos prisonniers volontaires avouent une grande lassitude de la guerre et nous préviennent, en outre, que les Prussiens, nos vis-à-vis, ont décidé de nous attaquer cette nuit !.. »

 

Les tranchées dans la Somme, les fraternisations de noël 14, la bataille de Champagne en 1915...

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

111…CORRESPONDANCE des 3 frères SAUER durant toute la guerre (50e RI, 1e Zouaves, 9e Zouaves)

 

Septembre 1914

« …Toujours une santé aussi bonne ; le froid seul m’est un peu sensible, mais je m’y habitué. Je reçois régulièrement de vos nouvelles, est-ce pour vous la même chose ?

Nous sommes très bien nourris, et je t’assure que si le canon ne tonnait pas si souvent et si fort l’on se croirait en manœuvre. Si la victoire nous sourit, la fin de la guerre ne tardera pas, et alors quel long repos !!... »

(Le régiment venait de subir la perte de plus de 500 hommes…)

 

Correspondance de trois frères à leur famille.1914-1919 et le coup de gueule d’Henri Sauer 50 ans après, au travers d’une à ses trois enfants :

« Me voilà donc titulaire de SIX décorations, mais, malheureusement pas une seule ne donne droit à pension… Il serait question d’attribuer médaille militaire avec pension (3FN par an) aux soldats qui ont été blessés et ont séjourné plusieurs années sur le front dans une unité combattante… je réponds aux conditions prévues : avec 7 ans et 2 mois de service militaire et une blessure, je devrais même avoir droit à une retraite de sous-officier tout au moins la moitié puisque je suis resté 1 300 jours et nuits sur le front, soit 3 ans et 5 mois.

Vous êtes maintenant fixés et même si l’un de vous ou de vos descendants sont exonérés du service militaire je considère que j’ai fait leur part et pour moi et pour plusieurs d’entre eux.»

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

110...Souvenir de la guerre de LAURENT COUAPEL, 106e, 155e d’infanterie et 7e d’artillerie

 

Secteur de Cumières, Verdun, mars 1916

« ...La deuxième nuit, notre chef de section, l'adjudant MAX, un alsacien, nous propose d'essayer de faire des prisonniers. L'opération consistait à attaquer un poste avancé ennemi par surprise. Nous sommes partis au début de la nuit, presque au départ, l'un de nous a marché sur un tas de grenades.

L'une a explosé, il y a eu un mort et des blessés.

Il faisait noir comme dans un four, nous avons commencé à marcher sur des cadavres.

Quand il y avait une fusée éclairante, nous nous fichions à plat ventre, les tranchées étaient complètement bouleversées. Là, il y avait une baïonnette qui sortait de terre, à côté, il y avait une main, plus loin c'était un pied et une tête des cadavres déformés, hachés, si bien qu'aussitôt, la fusée éteinte, nous ne pouvions pas faire autrement que de marcher dessus... »

 

50 ans après la guerre, Laurent COUAPEL nous raconte sa vie de soldat, parfois misérable, parfois attachante, mais néanmoins réelle.

Les Éparges, son empoisonnement, l’attaque inutile en Champagne, les charniers de Cumières (Verdun), la soif, le froid, la peur, le pinard...

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

109…carnet d’Henri BLEYS du 122e régiment d’infanterie

 

20 août 1914, région de Bisping (Lorraine)

« ...Bien placé, on tire quand même sur des attelages qui fuient et des hommes que l’on voit peu. Il faut reculer mais c’est très dangereux.
On se lève. Beaucoup tombent blessés aux jambes.

Je reste après les autres et je recule sans trop de danger par bons courts et rapides.
La débandade se produit le bataillon est éparpillé dans un pré la mitrailleuse nous vise mais aucun blessé.

On rentre dans un bois et l’on recule beaucoup en arrière après avoir rassemblé le bataillon. Les blessés sont restés aux mains des Allemands... »

 

Henri BLEYS, sergent, instituteur, nous décrit son témoignage. L’écriture est fine et régulière, le crayon papier précis, malgré l’usure, le témoignage saisissant.

Il décrit avec exactitude ce que fut la retraite de son régiment à partir de mi-août, en Belgique : les ordres imprécis, les interrogations des hommes, la débandade, les villages ruinés...

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

T

108…Carnet de Louis COCHET du 4e régiment d’artillerie lourde

 

25 octobre 1914

« ...Changement de position nous nous postons sur la droite de la route aussitôt installé il nous faut tirer car la position devient critique à 1 heure les troupes belges reculent et nous voilà en première ligne nous tirons jusqu’au dernier malgré tombe près de nous notre pièce reste et la 6e l’ordre arrive.

Il faut reculer car la position devient intenable on recule de 4 kilomètres et nous couchons dans une grange... »

 

Itinéraire d’un artilleur en 1914-1915 : Lorraine, Meuse, Reims, Flandres, Dunkerque, nord d’Arras. Des noms sont cités dans son carnet

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

107…CARNETS de GUERRE de Jules BARBE du 42e régiment d’infanterie

 

15 octobre 1917

« Le soir à 19 h nous montons en ligne, nous y arrivons à minuit.

Là pas de tranchée, que des trous d’obus pleins d’eau et des macchabées.

Pour le moment, je suis dans un trou d’obus avec deux autres. De la terre grasse jusqu’aux genoux, de la flotte et plusieurs macchabée qui sentent mauvais : et je vais rester là 6 jours et 6 nuits complètes sans pouvoir bouger, assis dans l’eau, impossible d’écrire car les lettres ne partent pas depuis ici. On nous apporte à mange une fois par jour à minuit. »

 

1917 et 18 : Verdun, la Côte du Poivre, la Flandre belge, fraternisations... Deux carnets sur lesquels Jules BARBE évoque la misère quotidienne des soldats de premières lignes.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

106…Cahiers d’école de Suzanne RUPLINGER 1914-18

 

Décembre 1914

« ..Français et Allemands se touchent. Il parait que dans les moments de repos, bien au fond des tranchées, les soldats ennemis se donnent mutuellement des concerts, puis cinq minutes après se tirent dessus à outrance, ou se faut sauter.

Résultat, en France, nous n’avons pas bougé.. »

 

Sur ces deux cahiers d’écolier, sans rajouts ni suppressions, Suzanne RUPLINGER, née en 1901 à Lyon a tenu son journal, du mardi 28 juillet 1914 au 30 mai 1918.

13 ans, elle avait 13 ans !

Nous sommes bluffés par la connaissance des choses de la guerre et la maturité avec laquelle, elle rapporte, peut-être, ce qu'elle entend des adultes, c'est extrêmement intéressant de la lire, elle se permet même de faire de la géostratégie, quel talent !

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

105…Carnets de guerre 1914–1915 du sergent François COTHENET du 134e RI

 

25 août 1914, Rozelieures

« ..Nous avançons en bon ordre, les Allemands paraissent reculer.

Lorsque soudain une contre-attaque terrible nous oblige à reculer.

C’est une débandade générale sous une grêle de balles et d’obus. Nos soldats tombent par paquets, c’est épouvantable. Notre artillerie protège notre retraite.

Lorsque nous nous reformons, de ma compagnie sur environ 250 hommes, il en reste 90… »

 

Ce qui fait l'originalité de ce carnet, c'est qu'au début (du 5 août au 3 sept. 1914) il a été rédigé par une personne visiblement très cultivée : le style est littéraire, presque lyrique...puis mon grand-père trouve le carnet le 4 septembre 1914 et le continue dans un style...plus "terre à terre"...

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

104…CARNET de CAMPAGNE 1914, d’Émile ORAIN du 47e régiment d’infanterie

 

Le carnet d’un soldat du 47e RI qui a traversé toute la guerre au 47e RI : bataille de la Marne, l’Artois, La Champagne…

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

103…CARNET de CAMPAGNE 1914, du sous-lieutenant Gabriel GROSDENIS du 19e BCP

 

14 août 1914, Chambley

« …Chaque fois que je lève la tête des balles me sifflent aux oreilles ou tombent à mes pieds. On vise les chefs de section. Nos mitrailleuses entrent en action.

Mes chasseurs en blaguant froidement tirent sur tout ce qui se profile à la crête. Des bavarois passent en courant affolés jusqu’à un kilomètre, pendant que des balles les environnent de poussière.

Beaucoup tombent comme dans un jeu de massacre ou font les morts. S’ils se lèvent, ils ne vont pas loin. La crête semble couverte de cadavres.

Notre mouvement a réussi. Pris dans l’angle de feu par les autres sections, tous s’enfuient ou tombent jetant ses armes. 30 bavarois se rendent. J’ai un homme tué à ma section… »

 

À partir d’un carnet de campagne rédigé au jour le jour, Laurent MIROUZE a pu reconstituer le parcours d’un officier d’active tout juste sorti de St-Cyr, à travers les terribles combats de 1914 qui ont coûtés si cher à notre armée.

Il est exceptionnel de trouver des carnets écrits sur le vif notamment pendant une guerre de mouvement telle qu’elle l’était en août et septembre 1914, a fortiori émanant d’un officier qui survécu au sein d’une unité ayant perdu la quasi-totalité de ses cadres en cinq semaines.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

102…Carnet de campagne de Jean Mathurin OFFREDO du 88e RIT

 

10 juin 1915 :

 « …J'avais prié sur les tombes de mes camarades du 18ème corps, environ 300 corps étaient en rangées de 30, c'était bien arrangé, tous avaient des croix en bois ou en pierre. Les noms étaient inscrits, ils avaient des couronnes, des écritures de souvenir et de regrets.

Une fosse d'une quarantaine de mètre devait encore être remplie, ceux-là n'avaient pas de noms inscrits.

Sur la campagne, pas loin de là, des boches il y avait partout dans les terrains… »

 

Les « pépères »…ont connu les mêmes dangers et les mêmes misères que les autres…

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

101…Correspondance de guerre de Wouithryde Henri VIDEAU, soldat au 5e cuirassiers

 

Octobre 1914

«…Nous avons chargé sur un escadron de Uhlans saxons la section seule, tu parles de les enfiler.

J’ai un camarade qui a eu le bonheur d’en tuer 3 et en blesser deux, moi pas tant de veine, 2 morts 2 blessés et un cheval pour ma part puis l’on a dégagé les voitures, et on les a finis à coups de mitrailleuses c’est horrible et beau… »

 

24 décembre 1914

« …Puis moi avec le Lieutenant, nous avons été cherché un journal Bavarois ; ils nous ont offert des cigares, des cigarettes ; le Lieutenant leur a donné un paquet de Maryland et moi 2 bâtons de chocolat que j’avais touché la veille ; il a fallu leur serrer la main à tout prix, puis on a retourné dans notre local… »

 

La correspondance d’un Cuirassier qui « sabrait » les soldats ennemis durant les charges de cavalerie. Des descriptions de combats, la fraternisation, une lettre codée, des inquiétudes, le début de la révolte…

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

100…Carnet de guerre de Wouithryde Henri VIDEAU, soldat au 5e Cuirassiers

 

 

Carency, Artois, décembre 1914

« Ils se battent à coups de baïonnette et de grenades, l’autre bataillon s’élancent sur la 2ème ligne et arrivent même jusqu’au cimetière, mais malheureusement, le fil téléphonique qui servait de commandement à l’artillerie, et qui était installé dans notre première ligne est coupé, et notre 75 tire toujours mais trop court et tue de nos hommes.

Nous restons maître des 2 lignes de tranchées »

 

Né en mai 1893, engagé volontaire pour 5 ans, le 6 avril 1912, à la mairie de La Rochelle, mort à l’hôpital de Belfort, le 15 juillet 1915, suite de ses blessures Wouithryde Henri VIDEAU nous parle de ses conditions de vie et de l’atrocité des combats dans la boue des Flandres (Ypres) et d’Artois (Carency)

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

99…Carnet de guerre d’Édouard MATTLINGER, soldat au 132e RI

 

18 juin 1916 : Verdun, tunnel de Tavannes

« ..Nous quittons le tunnel à 8h ½ en marchant en file indienne.

Nous grimpons les hauteurs de l’ouvrage de Damloup. Vu sa pente rapide, nous sommes vite fatigués car il ne faut pas s’amuser. Lorsque tout le monde fut en haut, nous nous blottissons du mieux que nous pouvons dans le boyau en attendant que la nuit fût venue. Mais, ce fut angoissant car les marmites nous arrivaient de toute part. Plusieurs hommes jetaient des cris de douleur. Ils étaient atteints par des obus.

Nous nous portons en avant à 9 h ½ sous une pluie d’obus. Les Boches avaient aperçu un mouvement de troupes, aussi, ce fut avec des grandes difficultés que nous arrivons à l’ouvrage du fort de Vaux. Sur mon parcours, je trouvais déjà beaucoup de mes camarades blessés ou déchiquetés pas les obus, mais il n’y avait pas de temps à perdre. Il fallait arriver à la redoute du fort de Vaux.

Enfin, vers 10h ½, nous étions arrivés, tout bouleversés, et tout essoufflés…. »

 

Le carnet du front d’Édouard MATTLINGER : toute la guerre : l’Alsace, la fraternisation (1914), Les Éparges (1915), le bois de Calonne, l’attaque de Champagne, secteur de Souain (1915), Verdun, tunnel de Tavannes, secteur de Damloup (1916), la bataille de Montdidier (1918)

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

98…Carnet de guerre de Paul DUCHATELLE, sergent au 303e RI

 

2 juin 1915 ; Les Éparges

« …Cet ensemble de tranchées est un vrai cimetière, une centaine de morts, tous de l’attaque d’avril sont tout autour de nous et l’abri de commandement du lieutenant est proche voisin d’une tombe, et dans ce petit coin de plaine, entre les routes de Metz et Pareid, il y a plus d’un millier de braves camarades du 157ème et d’autres régiments qui sont tombés en avril, ce n’était vraiment pas la peine de faire tuer tant d’hommes pour un si petit résultat, surtout que cette tranchée payée si chère va être rebouchée puisqu’il en est recreusée une autre à 500 mètres en arrière, celle-ci ne pouvait plus être tenable avec les chaleurs… »

 

18 juillet 1915 ; Les Éparges

« …La côte des Éparges est d’un teint roux, et toute ravinée par la mitraille.

Elle fait tache sur la verdure de la ligne des côtes. Comme monument de souvenir à élever sur cette côte, il faudra après la guerre y ériger un immense Christ en croix et entourer tout le bas de la côte d’une grille et la laisser tel qu’elle se trouve en ce moment… »

 

4 septembre 1915 ; Les Éparges

« …Il serait temps que tout cela finisse.

Qu’entendent par-là les gens de l’arrière, que nos poitrines mettent à l’abri des balles ennemies et qui n’ont pas la pudeur de respecter ceux qui sont mort depuis une année. Ces messieurs de l’armée font la fête… Le ministre s’inquiète de fixer la nuance du Kaki que messieurs les embusqués doivent porter, est-ce que nous en avons-nous des uniformes à la mode, de bleu horizon, il doivent devenir pisseux nos uniformes !.. »

 

Carnets de guerre de Paul DUCHATELLE, Les Éparges, la guerre des mines, la fameuse « visite » des députés en premières lignes, ses réflexions sur la guerre sont intéressantes. (Les embusqués, les politiques, les officiers supérieurs...)

Si ses carnets étaient tombés entre des mains d’officiers…

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

97…Correspondance Alexandre MERCERON des 32e, 174e, 21e et 255e RI

 

« …Chère amie j'ai pourtant vu dire que la classe 1915 allait être appelée en tout cas si la patrie en danger a besoin de nous pour renforcer ses rangs j'irai moi aussi défendre fièrement mon beau pays de France et aider à chasser ces allemands si féroces et si barbares qui font partout les pires atrocités.. »

 

« …Depuis un mois nos braves soldats aux cœurs généreux luttent sans cesse, déjà beaucoup sont tombés sur le champ d'honneur, d'autres sont blessés ou usés par la fatigue ou la misère alors ces braves soldats auront besoin de repos qu'ils ont si bien gagné… »

 

Mobilisé en déc. 14, réformé en juin 15 cause maladie, bon pour le service en sept 15, parti dans les tranchée, blessé en mars 1916, retour au front, tué en juin 1917. Son parcours au travers de ses lettres

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

96…Carnet de guerre d’Abel PINON du 70e Territorial

 

Mars 1915, Somme

« ..Vie des tranchées. Bombardement de nos abris à diverses reprises.

Je suis puni de 6 jours de prison parce qu’un homme de mon escouade a voulu manger des pissenlits. »

 

Sergent au 70e territorial, il a connu les tranchées, la Somme, Verdun, l’Oise, a vu la mort de très près, tout comme les soldats de l’infanterie d’active.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

95…Mémoires de guerre d’André MEYER des 171e, 38e et 43e d’infanterie

 

Samedi 1er août 1914

« J’avais alors moins de 17 ans. Dans l’après-midi, nous sommes allés, mon père et moi, avec deux ou trois de mes frères et sœurs, charger une voiture de foin. C’est tout au long de notre retour que nous avons entendu les trois cloches de l’église sonner à toute volée pour annoncer la mobilisation générale. Leur son était puissant, le moment solennel.

Le garde-champêtre confirmait la nouvelle à l’aide de son tambour.

Partout les trains étaient pris d’assaut par les hommes qui partaient vers leurs garnisons. L’enthousiasme était grand chez ceux qui partaient, la tristesse était grande chez ceux qui restaient. Personne ne savait ce qui nous attendait.

Personne ne croyait passer l’hiver en guerre… »

 

Sept 1917, secteur de l’Yser, Belgique

« …Le secteur faisait naturellement partie du front ; donc nous avions droit à un quart d’eau de vie tous les matins. Et tous les matins, je devais me bagarrer avec mes hommes pour que le gendarme ait sa part.

Chaque fois on me répondait « il n’en a pas besoin »

Un dicton disait d’ailleurs à l’époque :

« Le front commence où s’arrête le gendarme »

Le front commençait bien là et je me suis toujours demandé ce que celui-là pouvait bien faire avec nous… »

 

Toute la guerre vécue par André : les tranchées de l’Yser, les combats de Montdidier, l’attaque allemande, la captivité en France, la punition des évadés, l’épisode des 2500 chevaux «volés» par les Allemands pendant leur retraite de 1918…

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

94…Carnet de route d’Albert DESMEUZES à la 24e section des infirmiers militaires

 

Le petit carnet de son parcours. Il était affecté à l’ambulance N° 16/9.

Quelques photos de groupes de soldats

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

93…Carnet de route d’Octave-Alphonse ROGER du 11e d’artillerie

 

Février 1915, Vienne-la-Ville

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : 1« …Il a fallu leur aider à traîner les leurs comme nous avions fait les nôtres la veille.

Nous avons fini le lendemain à 2h du matin, après cela nous avons été tranquille et nous sommes restés à la même position les 8, 9,10, ce dernier jour l’adjudant-chef a été décoré de la médaille militaire.

 

Le lendemain 11 il nous a payé un litre de vin.

C’est tout ce que nous avons eu… »

 

Les déplacements du 2ème groupe du 11e régiment d’artillerie, à travers la Meuse, Marne, l’Aisne

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

92…Carnet de route de Paul MADEUX, caporal aux 171e, puis 151e régiments d’infanterie

 

Mars 1915, ferme du Chamois, Alsace

« … Le soir même, quand, après avoir rampé, nous arrivions vers nos camarades d’attaque pour les relever, nous constations que beaucoup d’entre eux étaient étendus à jamais sur le gazon ou accrochés aux réseaux.

Les lignes avaient simplement été avancées de quelques centaines de mètres.

La nuit est employée à creuser la nouvelle première ligne avec nos petits outils portatifs. Nous dûmes néanmoins rejoindre une contre-attaque boche qui s’était dessinée. »

 

De l’alsace à l’offensive de champagne en septembre 1915, la campagne d’un caporal fourrier.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

91…Correspondance de Nicolas THEUREAU, soldat aux 10e, 167e et 56e régiment d’infanterie

 

5 janvier 1916

« …Entre nous, il n’y a pas grand-chose, d’ailleurs, c’est presque impossible avec le temps que nous avons, juste quelques coups de fusils de temps en temps ; les boches sont très raisonnables ; ils ont été jusqu’à fraterniser avec les nôtres au petit poste ; ils ont échangé une boule de pain pour des cigares que les nôtres leur ont donné, cela prouve que les boches en ont marre et je serais porté à croire que la guerre sera bientôt finie, je le souhaite bien vivement… »

 

Correspondance d’un soldat qui a été absent de « ses foyers », comme disent les militaires, durant près de six années pendant lesquelles il a été gravement blessé en tant que soldat, il a subi des vexations de toutes sortes en tant que prisonnier de guerre. Il n’a bénéficié que de quelques rares permissions et a obtenu une décoration méritée avec citation pour sa bravoure au combat.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

90…Mémoire de Lucien TORCHEBOEUF, artilleur au 32e régiment d’artillerie

 

4 septembre 1914

« …La retraite s’accentue de plus en plus et prend les proportions d’une déroute effroyable.

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : 1Les chevaux ne peuvent plus avancer et tombent comme des mouches.

Des fourgonniers vident sur la route le contenu de leurs voitures pour s’alléger.

Des conducteurs de caissons de 155 abandonnent des projectiles.

Sur la route, il est défendu, sous peine de mort, de couper une colonne en marche, défendu aussi aux conducteurs de voitures : caissons, fourgons, chariots de parc, de trotter.

La prévôté (maréchaussée) veille à l’exécution de ces ordres. Je vois un capitaine de gendarmerie flanquer deux balles de revolver au conducteur d’un fourgon qui a trotté une dizaine de mètres pour rejoindre sa colonne… »

 

Mémoires du début de la guerre : de Charleroi, la retraite, bataille de la Marne (secteur de Provins), Reims, fort de Brimont, l’Aisne.

Quelques « images » fortes de la retraite de l’armée française.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

89…Extrait du carnet de campagne de Jean GENSOUS, cuisinier au 214e RI

 

Ippécourt, 8/09/1914

« …Le 8 au matin redescendu pour ravitailler et remonté aussitôt avec de l’eau et du pain sous les grosses marmites boches.

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : 1L’après-midi et le soir, prise du village à l’assaut à travers les balles et marmites.

Traversé le village à 9 heures du soir, à moitié incendié et en ruines.

Passer sur les morts et les blessés, les vaches et les chevaux crevés.

Rien de plus lugubre et triste… »

 

Le carnet a été tenu jour après jour pendant toute la guerre.

L’extrait présenté ici s’étend d’août 1914 à avril 1916 et concerne la guerre dans la Meuse.

Il comprend surtout, des indications sur l'itinéraire suivi par son régiment. Il y a cependant des éléments sur les conditions de vie qu'il évoque à travers son travail de cuisinier.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

88…Gabriel DESAUTELS, soldats aux 9e RIT, 267e RI puis 4e escadron du train

 

15 mars (1916) Verdun

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : 1« …A quelques mètres de lui, pendait sur une traverse de bois, le corps déchiqueté d’un sergent, également de la 19ème. C’était la première fois que j’assistais à ces tueries, cela me fit peur et devant ces cadavres, une terrible impression. Mais réagissant et ayant toujours confiance, je marchais courageusement là où le devoir m’appelait, ne pensant plus qu’à une chose, défendre la Patrie en prenant mes précautions contre le danger… »

 

   « ..Dans ce village, nous restons deux jours et pendant ce court séjour, nous eûmes une mauvaise impression en rencontrant sur notre trajet et en nous promenant, des tombes de soldats français au nombre de cinq qui avaient été fusillés pour avoir refusé de marcher… »

 

Les souvenirs d’un soldat, mobilisé à 36 ans, qui a parcouru l’Aisne (Soupir, Paon, Dhuizel), la Champagne (Suippes, Souain), Verdun (Cumières, le bois Bourru).

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

87…Louis Treillet, maître-pointeur au 56ème RAC, puis au 256ème RAC

 

 

Aisne, secteur du Chemin des Dames, juin 1917

« ..4 - Départ à 2 h pour arriver à 4 h à côté de Ronans. Emplacement à l’échelon, nuit agitée – Bombardés par avions.

5 - Dans la nuit du 5 à 11 h du soir, nous montons à la position du sud de Craonne dans le bois Beaumarais – Relevé du 33ème – 2ème section.

6 - La position n’est pas fameuse. Les éclats radinent de partout. On ne peut rester dehors.

9 - Comptabilité des fusils.

17 - État des pertes – Officiers et hommes de troupe.

19 - Situation des munitions

23 - Sommes bombardés – Très sérieux – Les arbres de la position sont fauchés, le lieutenant est tué….

Calme - Beau temps - On a fusillé 2 Alpins qui s'étaient révoltés et condamné une dizaine à quelques années de travaux publics - C'est pour calmer la morosité générale - La guerre est si longue.

 

Carnet de route et sa correspondance de Louis Treillet depuis janvier 17 jusqu'à la fin de la guerre : Chemin des Dames, l’Italie, l’Oise, la Somme… Cette correspondance est d’ailleurs très souvent beaucoup plus précise que son carnet.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

86…Journal de guerre de Charles DUMAY, sergent au 289e RI

 

« …Nous nous couchons, ma femme et moi après avoir mis notre bébé au berceau, mais il m’est impossible de dormir, cette terrible chose que depuis tant d’années, mon grand-père et mon père, m’ont parlé dans maintes circonstances, est donc enfin arrivée.

Je vais donc moi aussi voir ce qu’est la guerre, la vraie guerre, celle où il y a de vrais morts, n’ayant pu croire les récits ni pu m’en rapporter aux images rappelant ça.

Je vais donc en tuer de ces boches, de ces satanés boches qui nous font tant de mal par tous les moyens, et puis c’en est assez, il faut en finir et au plus vite... »

 

6 septembre 1914, Monthyon

« Je perds un instant ma compagnie, mais je rattrape un homme blessé ; il m’appelle.

Je me couche à côté de lui pour voir ce qu’il a. je me garantis de mon sac ; les balles sifflent de tous côté ; les obus destinés aux allemands passent au-dessus de nous, mais au même moment, je reçois une balle dans la fesse gauche.. »

 

Son parcours, jusqu’à sa blessure durant la bataille de la Marne, hôpital de Saint Malo..

Retour au front secteur de Soissons, Crouy en janvier 1915.

La particularité de ce carnet, c’est que certaines journées ont été « reprises » par la suite, avec des détails supplémentaires.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

85…Journal de guerre de Charles SALOMON, caporal aux 151e et 72e RI

 

7 septembre 1914

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : 6« …Nous avons mission de prendre le village de Villeneuve-lès-Charleville.

Notre artillerie le bombarde toute la matinée, enfin nous le prenons d’assaut, l’artillerie de chez nous, nous bombarde et nous laissons des morts et des blessés. (…)

 

 « ..J’ai acheté ce carnet aujourd’hui à Abbeville aux nouvelles galeries. Dans l’hôpital tous les malades décédés sont morts dans de bonnes conditions. » (…)

 

 « …J’ai un mois de convalescence, j’ai été proposé pour deux, mais le général a trouvé que ma barbe faisait beaucoup dans ma maladie aussi a-t-il retouché un mois… »

 

Blessé à Sillery, durant la bataille de la Marne, hôpital à Rodez, infirmier dans la Somme, puis réintègre le front au 72e RI en juin 1915, blessé en Argonne…Le parcours d’un aspirant-prêtre.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

84…Carnet de guerre de Raymond BOSSARD, soldat au 4e tirailleur de marche

 

17 septembre 1915 en Champagne :

« …Ai bien dormi même malgré le fort bombardement. Nous avons depuis le 75 jusqu'au 360 sur rails en passant par tous les calibres. C'est fou ce qu'il y a d'artillerie…

Samedi 25 septembre 1915

…... Nous bombardons sans arrêt depuis le 38 – 58 cm avec des torpilles.

À 0h15 exactement, nos troupes sortent de nos tranchées, nous essayons de dérouler une ligne téléphonique derrière le Ct.

C'est impossible trop (de) casse. Ensuite un autre et moi avons été presque engloutis – nous sommes d'un dégoûtant car il a plu aussi je suis couleur boue – ensuite notre poste s'effondre et nous essuyons les gaz asphyxiant – ce n'est pas bon à 12h…. »

 

Son journal concerne l’automne de 1915.

Après un passage pendant l’été dans la région de Montbéliard pour rejoindre le 4° tirailleurs au repos, il arrive au front avec celui-ci en Champagne où une grande offensive française doit être lancée (le 25/09/15). Il tient un journal jusqu’en décembre 1915.

Il sera tué en 1917, le 20 août au bois de Cumières près de Verdun lors de la contre-offensive française, lancée ce même jour.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

83…Carnet de guerre de Victor LUCAS, soldat du 371e RI

 

Le 5 au soir

« …Avec un camarade, je vais dénicher des corbeaux pour faire une bonne soupe et nous tirons deux pigeons ramiers qui nous ont amélioré notre ordinaire. »

Le 11 juin 18 :

« Encore 3 pigeons de tirés et ils sont bons.

Nous avons mangé aussi 3 jeunes corbeaux, mais quelle différence, c'est un peu plus dur comme viande. Je remonte ce soir en réserve près du Capitaine… »

 

Il retrace jour après jour sa campagne en Orient 1917-1918-1919 contre la Bulgarie.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

82…Carnet de guerre de René MORIN, soldat au 39e régiment d’infanterie

Puis prisonnier au camp d’Arys

 

Titre : René MORIN, soldat au 39e régiment d’infanterie - Description : René MORIN, soldat au 39e régiment d’infanterie

 

 

Le 12 juin 1916 à 18 heures : Départ pour premières lignes devant Thiaumont (Redoute 320)

« ..Le 13 à une heure du matin, attaque par le bataillon. Avance de 200 mètres (sans perte). Redoute 320 Thiaumont à 19 heures. Relève pour aller en réserve dans le petit Bois Fleury.

Le 14 juin : Réserve petit Bois Fleury (mort de Paul Baillard vers 4 heures par un obus qui tombe en face de son gourbi). À 19 heures 30 : Départ pour Verdun.

Arrivée à 12 heures. Soir, cantonnement Hospice Sainte-Catherine…. »

 

Le carnet en lui-même comporte visiblement deux parties : les deux ont été écrites après juin 1916, ce qui revient à dire que la première partie est une liste de dates et de lieux, très factuelle.

La deuxième, écrite "à chaud" est le récit détaillé de ces deux années de captivité en Prusse Orientale au camp d'Arys.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

81…Carnet de guerre d’Édouard OURSEL, brancardier au 236e RI

 

8 septembre 1914, Montceaux-lès-Provins, Seine et Marne

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : 2« ..Nous marchons en avant nous passons à Monceaux-lès-Provins où a eu lieu la bataille, le village est pillé, toutes les maisons sont démolies par les feux de l’artillerie, c’est effrayant de voir l’effet de l’artillerie, nous voyons des cadavres d’Allemands et de chevaux. »

 

« ..Nous passons à Villeneuve-la-Lionne où l’orage nous prend et nous trempe jusqu’aux os. Nous bivouaquons à Vézier mais on se remet en marche, toujours sous l’eau et nous retournons cantonner à Villeneuve-la-Lionne à 10 heures du soir… »

 

Édouard OURSEL nous relate son parcours au début de la guerre (1914-15), son « travail » de brancardier : La retraite, bataille de la Marne, l’Aisne (Berry-au-Bac, Sapigneul) et en Artois (le Labyrinthe, Neuville-Saint-Vaast...)

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

80…Carnet de guerre d’Alphonse FINQUEL, téléphoniste au 372e RI

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : 17 juillet 1915 au Sudelkopf, Vosges

« Enfin ce jour-là c'est presqu'un miracle que l'on soit sorti sain et sauf car plus d'une fois nous l'avons échappé belle. Malheureusement nous avons perdu 45 hommes dans cette affaire, seulement nous avons conservé la tranchée.

Pendant le reste de notre séjour ici nous avons tout transformé notre réseau téléphonique.

L'on a placé toutes les lignes dans les boyaux et en plus nous avons placé une ligne de secours qui était souterraine. Nous avons mis 8 jours pour faire le travail.

Nous avons terminé pour le 14 juillet. »

 

Le périple d’un téléphoniste du 372e RI de 1914 à 1916, des Vosges (le Linge, La Croix des Faux) puis son embarquement pour Salonique, la Serbie…

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

79…Carnet de route d’Eugène Martin, brancardier au 16e artillerie

 

Nord de Paris, 2 septembre 1914 :

 « …Tous les habitants quittent leur pays pour échapper aux troupes allemandes. C’est un spectacle vraiment touchant de voir tous ces pauvres gens, vieillards se traînant péniblement, jeunes mères portant leurs enfants dans les bras ou les traînant dans une voiture sous une chaleur caniculaire.

Les vieux territoriaux organisent la défense de Paris ; des champs de poiriers tout entiers sont abattus pour faire un bouclier à nos fantassins.

On devine qu’on a l’intention d’arrêter l’invasion par là. »

 

Les combats vus côté artilleurs (ferme de Nogeon, ferme de Confrécourt, plateau de Nouvron, Soissonnais, Verdun…),le dramatique franchissement de l’Aisne sous les bombes, la mort en direct de ses camarades de régiment, leurs obsèques.... Ses « coups de gueule »…

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

78…Notes de campagne de Maurice MARTIN du 155e régiment d’infanterie

 

19 septembre 1914, secteur de Bezonvaux (nord de Verdun) :

« .. Le mauvais temps continue ; on entend fusillade un peu partout ; nous avons la permission de faire du feu, Oh ! Alors on est heureux comme des rois ; on sèche un coté pendant que l’autre mouille, enfin on est mieux quand même.

À 12 h. nous mangeons notre viande cuite à l’eau de pluie ramassée dans les trous d’obus, nous mangeons quelques haricots qui nous semblent exquis ; dans un quart de café on trouve environ une petite cuillerée de terre, mais cela ne fait rien, on trouve le moka épatant, car c’est le temps des biscuits et autres bontés comme cela.»

 

Un itinéraire par les combats de Joppécourt (22/08/1914), Courcelles-sur-Aire (10/09/1914), Lacroix-sur-Meuse (oct.14)

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

77…Mémoires de Jules PIGASSE des 14e et 77ème régiments d’infanterie

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : 3Probablement pour que reste une trace et qu’à jamais nous n’oublions cette période de l’histoire de France qu’il eût à traverser, Jules Pigasse nous a transmis ses mémoires.

 

En toute simplicité, il y a noté son parcours, des lieux, les brisques et les batailles sans jamais décrire ce que furent ses difficultés, ses souffrances ni ce qu’il vit et vécût.

 

 

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

76…Carnet de Benjamin CANAC du 140e régiment d’infanterie

 

9 mai 1915 secteur de Berthonval, Artois, la veille de l’attaque

« .. Le soir on nous relève à 2 h pour aller en repos la nuit car le lendemain c’était l’attaque. Nous avons encore pris une bonne cuite.

Réveil à 1 h du matin le 9. Départ pour les tranchées. Arrivés à la pointe du jour, l’on nous a mis dans les tranchées de première ligne.

À 5 h l’artillerie française a commencé à donner pour dix heures juste.

À 9 h ½ l’artillerie s’est arrêtée environ 5 minutes et a repris ensuite jusqu’à 10 h moins 1 minute.

À 10 h exacte tout le monde est sorti des tranchées. Nous arrivons dans leurs tranchées : pas un n’est sorti de son trou.

Nous étions 5 comme nettoyeurs.. » 

 

Un carnet trouvé sur une brocante, publié sur mon site pour le sortir de l’oubli ; Août14 – août 15, Les Vosges, l’Artois.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

75…Campagne de Léon CLAUDE du 38ème régiment d’artillerie

 

« ..Le destin qui m'avait conduit d'Italie en Grèce, de Serbie en Bulgarie, de Roumanie en Russie, puis ramené de Turquie, par la Méditerranée, à mon pays de France et à mon petit village de Rupt, a voulu, qu'après bien longtemps, là où fut toute ma vie, ces lignes fussent écrites à partir de mes récits.

Pour que chacun se souvienne et apprenne par mon enseignement, que loin du pays, rien ne vaut la Patrie et que si les hommes et les paysages sont différents, partout le cœur conduit la vie et ramène à son clocher les enfants partis au loin. » 

 

Léon CLAUDE, après la guerre…

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

74…Témoignage de Sebran TESSIER, ambulancier au 26ème RAC

 

27 août 1914, Aslon, frontière belge

« …Nous sommes repassés à Gomery où le convoi se renforça d’autres blessés et prisonniers.

Et l’on se remet en route, nous passons à Etre et quelle impression de voir les ruines du 3ème groupe de chez nous = tous les caissons et chariots versés, chevaux et hommes tués en telle quantité, que nous passions sept jours après la bataille et que tout n’était pas encore enterré.

Petite ville à peu près trois mille habitant, toute incendiée et pillée, sauf la Mairie et la maison de la Croix-Rouge, même l’église fut incendiée et ainsi tous les pays que nous avons passés, sauf Arlon, capitale du Duché Belge, très belle petite ville de Belgique, où nous sommes arrivés à 3 Heures du matin… »

 

Le soldat Sebran Tessier a été cité comme témoin à Genève des exactions allemandes commises à l’été 1914 à l’hôpital de campagne de Gomery (Belgique) dont les blessés français ont été assassinés par les troupes allemandes

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

73 : Journal d’un artilleur, Paul BERNIER, officier au 2ème régiment d’artillerie de montagne, puis 19e régiment d'artillerie de campagne

 

Secteur de Verdun, 18 juin 1916.

« ..Il y a eu deux fois alerte cette nuit, et deux fois on a déclenché les tirs de barrage ; c'est formidable et indescriptible. De tous côtés, les lueurs des coups de canon se succèdent d'une façon ininterrompue comme un scintillement perpétuel et le tonnerre de toutes ces pièces fait un roulement absolument continu; les obus sifflent, ronflent, au-dessus, à droite et à gauche, une brume générale s'étend sur toute la contrée et là-bas, au loin, c'est l'autre grondement de l'éclatement simultané des milliers d'obus sur les lignes ennemies qui sont submergées dans un enfer de feu, de fusées et de mitraille d'où les fusées éclairantes et les fusées de signal ont peine à émerger..

« .. Cela dure une demi-heure, quelques fois plus si l'ennemi a pu sortir malgré cela et s'il faut continuer l'arrosage. Puis les coups s'espacent; les fusées cessent, et le calme renaît, c'est-à-dire qu'on n'entend plus voler que les obus espacés qui vont de part et d'autre frapper les deuxièmes lignes, gêner les ravitaillements, la circulation intense des relèves, des cuisines, des munitions, des matériaux, qui se hâtent sans arrêt pendant toute la nuit d'apporter aux tranchées de première ligne et aux batteries le stock indispensable pour pouvoir continuer le lendemain avec la même âpreté cette terrible lutte... ».

 

Sous-lieutenant, puis lieutenant, à la 1ère batterie du 2ème régiment d'artillerie de montagne, il prit part aux combats aux abords de Nancy, avant d'être envoyé dans les Vosges (Reichsacker, Linge).

Après cinq mois à Verdun, de juin à octobre 1916, sa batterie rejoignit l'armée française d'orient, à Salonique, puis occupa diverses positions en Grèce et en Serbie.

Muté, en 1917, à la 8e batterie du 19e régiment d'artillerie de campagne, et nommé capitaine, il participa à la campagne qui vainquit les Bulgares et fut blessé en octobre 1918.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

72…Carnet de guerre d’Alexandre GAUDON, soldat au 32ème régiment d’infanterie

 

Secteur de La Fère-Champenoise, 8 septembre 1914 :

« .. L’on essaye d’apporter le capitaine à 4 par la droite qui se faisait arriver à une arrête de terrain. L’on est entre 2 feux de l’ennemi qui tire de chaque côté et par derrière.

Obligés de laisser le Capitaine dans un bois de sapins, sur 4 que l’on était pour le sauver, 3 sont tombés et moi le dernier, une balle me frôle la cuisse en perçant ma capote.

Fuite parmi les balles qui donnaient des 2 côtés et le feu d’une mitrailleuse. À chaque instant, mes camarades tombent criblés de balles. Le sous-Lieutenant Daras tombe blessé d’une balle qui lui traverse la figure par les joues.

Joubert tombe mort d’une balle à la tempe…(…)

Les gendarmes menacent de revolver ceux qui reculent encore.»

 

L’itinéraire d’un soldat du 32e RI, villages après villages (Lorraine, bataille de la Marne puis Belgique, Ypres), combats après combats ; des écrits brefs, précis et réels.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

71…Notes de Guerre d’Albert THEVENIAUD, caporal au 205e régiment d’infanterie

 

Crécy-le-Château ; 30 août 1914 :

« L’assaut va être tenté en masse par les 3 bataillons (205ème et 148ème) ils nous restent que deux mitrailleuses pour préparer le travail ; et encore les chevaux sont tués, les servants ont bien du mal à arriver au plus de la route. Enfin, le clairon se fait entendre et nous voilà partis. Nos deux pièces crachent bien et cela nous encourage. Nous sommes serrés et la route monte terriblement ; ce qui nous retarde. Nous avons un moment d’espoir, l’ennemi cesse de tirer pendant quelque temps ce qu’il nous fait croire qu’il va déguerpir. Hélas, ce n’est qu’une ruse, ils ont simplement déplacé leurs pièces, et c’est avec un feu terrible qu’ils nous reçoivent en enfilade au bout de la route.

Ils nous tuent à bout portant et rien pour s’abriter.

Ah si nous avions seulement un peu le 75 avec nous, nous aurions le passage ; car enfin ce n’est que de la cavalerie… »

 

Notes de guerre d’Albert THEVENIAUD, participe aux combats d’août 1914 de Grand-Fayt, Séry-lès-Mézières, Hamégicourt, Coucy-le-Château, puis est fait prisonnier le 2 septembre 1914 après le carnage de Neuville-sur-Ailette, où un régiment d’artillerie a été détruit.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

70…Correspondance de guerre de Bertrand Charles Émile NUSSBAUM, caporal au 371e Régiment d’infanterie

 

Burnhaupt, Alsace, janvier 1915 :

« Il était minuit et demi il en sortait par centaines des caves, nous étions 2 compagnies contre un régiment.

À partir de ce moment jusqu’au jour ce fut un carnage, une tuerie épouvantable. Je ne pourrais pas te dire juste ce qui s’est passé seulement le 11ème que j’ai embroché m’a appelé « salop » en bon Français, j’étais fou. Nous n’avions plus de cartouches, je courus ou je savais en trouver et je rapportais une caisse de cartouches que je distribuais au hasard à ceux que je trouvais…

Depuis j’ai été trois jours étendu dans une ambulance on croyait à ma folie, mais aujourd’hui c’est passé, je tremble encore mais c’est passé. »

 

Série de lettres du soldat Émile NUSSBAUM, quelques une poignantes : combats de Mulhouse, Burnhaupt, le Vieil-Armand, son départ pour Salonique.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

69…Carnet de DELEUZE Paul, ordonnance d’un officier de la 65e division d’infanterie

 

Le 30 septembre 1914 :

«.. Les journaux d’aujourd’hui racontent que le gouvernement fait préparer des tricots, des…., et des gants de laine pour les soldats. Ils n’auraient pas sans doute l’intention de nous faire passer l’hiver ici, ces messieurs !

Ça serait bigrement terrible et qu’est-ce que ce sera s’il faut rester encore trois ou quatre mois…»

 

Samedi 5 septembre, 5 h du soir.

« …Comme nouvelles, on dit que le 1er septembre, il y a eu des artilleurs du 38ème de NIMES, qui ont eu peur et qui se sont enfuis avec leurs chevaux, laissant sur place les canons et leurs servants.

Le lendemain, on en aurait fusillé 75 aux environs d’ETAIN. On dit aussi que le 312ème de ligne aurait refusé de marcher au moment de combattre : le Général a été obligé de mettre revolver au poing pour les obliger à marcher. Ça n’a pas réussi, alors il a dirigé sur eux deux batteries d’artillerie et ils se sont décidés à la fin de la journée… »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

68…Carnet de section d’Hervé CUEFF, sergent, cdt la 3ème section de la 3ème compagnie de mitrailleuses, du 118e RI

 

Il s’agit d’un carnet de section, court, mais néanmoins très intéressant, avec de nombreux détails sur les hommes qui composaient une section de mitrailleurs : Noms, prénoms, profession…armes, outils…

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

67…Carnet de guerre de Charles HOMAND, mitrailleur au 169ème d’infanterie

 

Vision de guerre

  « .. Le dos courbé, le regard aux aguets , les doigts crispés au fusil, nous avions franchi au pas de course des fossés vaseux, des boqueteaux où les arbres fracassés par la mitraille semblaient attendre le coup de grâce, des chemins que la déroute des canons avait labouré, des enclos où l’on eut dit que s’était abattu un ouragan de grêle, où des cadavres aux pieds nus aux faces d’épouvante pourrissaient sur un tapis de mirabelles, assaillis par des nuées de mouches bleues, nous nous étions élancés vers le brave innocent qu’avait supplicié l’ennemi.

Ce n’étaient que le long de la route qui montait lumineuse vers les vignes que des squelettes rouges et noirs de maisons, que des pans de murs calcinés, que des amas de décombres, que des ferrailles tordues, que de pauvres meubles  brisés, que des tonneaux défoncés.

 

 À l’orée du village apparaissait la façade aux brèches béantes de ce qui avait été un château, des terrasses, des charmilles, des arceaux de roses et comme un moignon de géant, le vénérable clocher à moitié effondré dont ne survivaient que la rosace et le cadran de la pendule. Soudain dans ce silence de nécropole, tintèrent graves, espacés, solennels, les douze coups de midi. »..

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

66…Carnet de BOUVE Anatole, Lieutenant au 110e RI

 

Le 12 septembre 1914 :

« .. – Quel temps – pluie – vent – marche à travers champs de vigne, de betteraves, etc. …et pendant la nuit. Quelle belle manœuvre – quels canons – nous n’avons plus rien à faire – Les 75 déblaient le terrain, nous n’avons qu’à avancer. À 9 H ½, entrée triomphale dans Reims   Que de prisonniers ! Que nous sommes contents ! Les soldats les regardent défiler avec calme. S’ils pouvaient nous traiter comme nous le faisons au moins !

5000 prisonniers sans un coup de fusil et sans un blessé de notre côté ! C’est admirable !.. »

 

BOUVE Anatole est désigné pour conduire un détachement de 500 hommes pour renforcer le 110e et le 310e…

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

65…Carnet de route de Charles NICOLAS, muletier au 210e d'infanterie

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : 0 « …Le 08 avril 17, jour de Pâques, nous avons mangé 5 tortues, un hérisson, du singe et du riz ; nous avons fumé un cigare à quatre et bu une bouteille de vin vieux à 12. Si ça n’avait pas été le hérisson et les tortues, nous aurions fait une grosse ceinture !

Le 15.04.17, toujours au Malissa : j’ai été malade jusqu’au 20 ; j’avais 39° de fièvre et pendant ces cinq jours, nous avons été englouti sous la neige : on ne pouvait sortir de dessous les toiles et nous n’avions rien de chaud à manger pendant ces cinq jours sans pouvoir allumer un feu à cause du vent et de la neige.

Cinq jours de souffrance et de martyr. »

 

La campagne d’Orient de 20 mois d’un soldat du 210e RI. Salonique, le Vadar, Fleurina, Monastir, les combats dans les montagnes enneigées.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

64…Lettres de Robert Fournier (adjudant-chef au 158e RI)

 

20 février 1916

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : 1« ..Ma chère Germaine

Un petit mot pour vous dire avant de vous embrasser que nous embarquons ce soir pour destination inconnue. La bataille fait rage vous le savez sur Verdun.

Peut-être allons-nous à la rescousse. Hourra !.. »

 

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

63…Carnet de campagne de Jean LAFONT, soldat au 238e régiment d’infanterie

 

20 août 1914, Flaxlanden, Vosges

« …Le 97ème poursuit l’ennemi avec le 96ème et le 157ème ; le 281ème et le 252ème sont au repos .Il y eut 3 attaques à la baïonnette. Français hors de combat ou blessés : 800 à 1000 .Allemands mis hors de combat : 3 à 4000 environ.

    La bataille a cessé à 21 heures. Les allemands ont ramassé leurs morts et leurs blessés jusqu’ 4 heures du matin. Morts français, peu nombreux.

Le régiment évacue le champ de bataille à 17 heures.

Les allemands pansent nos blessés et ils font prisonniers ceux qui peuvent marcher… »

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

62…Carnet de route de l’artilleur Alexandre DELOUCHE du 108e Régiment d’Artillerie Lourde

 

Ferme de Ferrière, Fay-le-Noyer, Aisne, 27 octobre 1918

« …En me dirigeant sur la ferme de Ferrière je cours les champs. Je savais que la lutte avait été chaude mais je ne m'attendais pas à tant d'horreur. Un peu avant la ferme 3 lignes de tranchées servaient d'appui à l'ennemi.

Celles-ci sont remplies d'équipement - de fusils - fusils mitrailleurs - mitrailleuses - minnenwerfen - casques etc… et aussi de nombreux trop nombreux cadavres aux visages douloureux. J'ai le cœur serré en regardant ce terrible résultat de la guerre.

Les Français sont aussi nombreux que les boches.

Des tirailleurs sont étendus sur le terrain, tout équipés.

Dans les tranchées certains morts sont debout appuyés au parapet. D'autres couverts de sang, le corps ou le crâne ouverts gisent près des abris ou sur le bord de la route. Ces malheureux sont jeunes pour la plupart.

Ils vont rester ainsi plusieurs jours ainsi sans sépultures. Et je songe que chacun a dans son pays respectif une famille qui pense à lui et qui attend son retour…. »

 

Carnet de campagne de fin de la guerre, pendant la retraite allemande, d’août à octobre 1918

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

61…Carnet de route du pontier André BOURRICAUD, soldat au 2ème régiment de génie

 

Mars 1918, cote 304 :

« ..J’allai faire des travaux de galerie à abris mitrailleuse entre Esnes et cote 304, plus tard, j’allai au tunnel Bismarck, travaux remarquables de l’ennemi pris par nos troupes en septembre 1917, ensuite je passa 8 jours à la surveillance et l’entretien du tunnel du Kronprinz plus remarquable car avant nos attaques de septembre 1917, ce tunnel faisait de 11 à 1200 mètres de long sur 3 mètres 50 de large et 2 mètres 20 de hauteur.

Il consistait également d’un petit train sur voie de 0,60 centimètres qui évacuait leurs blessés lors des grands combats de Verdun. Il y avait aussi une brasserie de bière où depuis notre attaque de septembre 1917 nous avions crevé une partie du tunnel près du ruisseau des Forges.

Donc, dans cette brasserie, il était resté une quantité de cadavres ennemis ainsi que dans une salle d’opération aux blessés. Donc, après cette attaque de septembre, nous n’habitions plus que 6.25 mètres de long dans ce tunnel du Komprinz.

 

Sur cette distance, il y avait 10 différentes sorties de droite et de gauche ainsi qu’une superbe salle de machine avec trois moteurs électriques, salle de réparation, etc… vraisemblablement l’éclairage du métropolitain à Paris… »

 

Le parcours d’un soldat du génie, durant toute la guerre.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

60…Carnet de route de Victor CADART, de la 25ème section de munitions du 41e d'artillerie

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : 0 Aisne, 7 septembre 1914 :

« …Là nous sommes sur un champ qui borde la route de Montmirail où a lieu une attaque des français très sérieuse l’on voit des voitures de blessés qui se dirigent sur la gare de Sézanne, puis une centaine de prisonniers Allemands escortés par des gendarmes à cheval, une heure plus tard c’est encore cinq prisonniers qui sont escortés par un maréchal des logis de chasseur à cheval et deux civils armés de bâtons qui les ont fait prisonniers eux-mêmes ; le canon n’a cessé de gronder toute la journée et une partie de la nuit,.. »

 

Le parcours (1914-1915) d’un soldat du 41e régiment d’artillerie de Douai

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

59…Lire le carnet de route de Johannes DESSERTINE, soldat au 372e RI

 

Frontière grecque, 16 décembre 1915 :

« …Les terrains sont pleins d’eau. De la boue jusqu’aux genoux.

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : 0Jamais nous n’avons eu aussi mauvaise route. On en a marre et il pleut dur. Quel temps de misère. Enfin à 5 h du soir nous arrivons dans un pays où il n’y a plus une seule maison debout.

Nous dressons nos tentes sous la pluie dans le terrain mouillé et plein d’eau. Quelle triste nuit nous passons.

Nos effets tout mouillés et point de bois pour faire du feu.

Quelle misère !... »

 

Le carnet de campagne d’un soldat de l’armée d’Orient, son arrivée à Salonique, la vallée du Vardar, la guerre contre les Bulgares…

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

58...Poèmes de Victor VALET

 

Puis pénétrant chez nous, ce ne fut que carnage

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : 0Massacres, assassinats, viols, tous les méfaits

Ce n’était plus des hommes c’était de vrais sauvages

Jamais l’histoire n’enregistra de tels forfaits

O ! Très Haut use donc de ta toute Puissance

Pour détruire à jamais ce peuple de proscrits

Quoi ! N’aimerais-tu donc plus notre belle France

Pour la laisser aux prises avec de tels bandits

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

57…Carnet de route de Pierre DUCHEZ, soldat aux 159e et 359e RI

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : 0

 

 

Son carnet est très succinct, il n’indique que les dates et les lieux qu’il a fréquentés avec parfois une petite annotation.

Mais il donne une indication sur le chemin que pouvaient parcourir les combattants à cette époque et il englobe la totalité de la guerre.

 

 

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

56…Journal du soldat Pierre BEAU des 175e, 176 et 287e RI

 

« …Nous sommes descendus la nuit dernière à Monastir pour quelques jours de repos…

Nous avons visité la ville qui n’a rien d’extraordinaire, et nous avons surtout cherché de quoi varier un peu notre ordinaire. Mais nous n’avons trouvé que du lait à 1 f. 20 le litre, des œufs à 0,60 et 0,75 pièce. Le sucre est paraît-il à 28 francs le kilo !!!....

 

« ..On parle du vandalisme des soldats allemands mais que devrait-on dire des Français ? Tous les villages que nos troupes ont traversés ont été littéralement pillés par elles. Les Autrichiens en se retirant n’avaient touché à rien et les Français en avançant ont fait main basse sur tout ce qu’ils trouvaient : bétail, chevaux ou ânes, légumes etc. Un soldat du 372ème a même tué un Albanais pour avoir son âne… »

 

L’itinéraire de Pierre BEAU à Salonique, Monastir, les Montagnes d’Albanie et de Macédoine, la faim chronique et sa maladie qui le ramène combattre en France au sein du 287e RI

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

55…Carnet de campagne de Victor PIERRARD du 45e RIT

 

« …Journée de deuil pour la Cie ; à 9 h un homme revient des tranchées de St Maurice et nous apprend que le sergent Bonneville vient d’être tué par une balle en plein cœur.

Pauvre garçon, tout le monde est suffoqué, c’est la première perte à la Cie. Bonneville est domicilié à Blagny et a 3 enfants. Pauvre veuve et petits enfants.

Ce soir nous le ramènerons des tranchées au bureau et le veillerons toute la nuit. Lanceraux est demandé pour venir faire le service demain matin et il sera enterré au cimetière de Braquis. Un cercueil lui est fait et une croix de bois sur sa tombe, dernière consolation pour les siens qui pourront venir le reprendre après la guerre. Quelle tristesse en pensant ne jamais revoir ceux qu’on aime et pour lesquels il ne reste que pleurs. Enfin tous ceux qui seront tombés n’auront pas leur tombe individuelle et beaucoup de femmes et parents ne sauront jamais où leur cher disparu repose pour toujours.

Tomberai-je ? A la grâce de Dieu. J’ai le ferme espoir de revoir ma Marie et mes chéris, mais que peut-on dire ? Et eux, les reverrai-je ?? Je ne sais toujours pas ce qu’ils sont devenus !!!!.. »

 

Le carnet de campagne quotidien d’un sous-officier de la territoriale (1914-1915), en Woëvre.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

54…Carnet d’Eugène CHAUSSON

 

Péripéties aux abords de Reims et aux environs, la vie des civils sur Reims et Paris ; 1914-1919

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

 

53…Carnet du sous-lieutenant RAFFIN du 42e régiment d'infanterie coloniale

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : 0

« …Par bonds successifs, et sous une pluie de balles, nous avançons jusqu'à la crête d'où l'on aperçoit, au loin, et bien difficilement, quelques groupes d'allemands.

 

La fusillade est intense de part et d'autre ; nous tenons jusqu'à 8h, puis nous faisons un bond encore jusqu'au fond de la vallée où il y a un ruisseau ; nous restons dans l'eau un bon moment, puis presque sans pertes, nous arrivons à la crête suivante sous une pluie de balles… »

 

 Le carnet du début de la guerre, jusqu’à sa blessure pendant la bataille de la Marne….

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

52…Lettres d’Ernest BENOIST, brancardier au 81ème territorial

 

« …Nous avons fait cette nuit un prisonnier, or, bien qu'on prétende qu'ils crèvent de faim, je t'assure que celui-là avait une mine superbe ; Grand gros et gras et infiniment plus propre que nous, car nous sommes ignobles, tous couverts de boue de la tête aux pieds (sans aucune exagération), pas lavés, pas rasés, j'ai une barbe bientôt aussi longue que celle de Paul !...

…Ce qu'il y a eu de curieux, c'est la nuit du réveillon ; les Boches et nous même avons chanté ; les Boches ont même joué de l'accordéon et je crois bien de l’harmonium ; et chanté des chœurs le tout fort bien et très intéressant…

..A part ça, tout va bien, nous progressons sur tout le front comme dit le communiqué d’environ 30 centimètres par mois. J’espère bien que dans 175 ans la guerre commencera à tirer à la fin !.. »

 

Le « séjour » du 81e RIT, en Artois, fin 1914 début 1915, au travers des lettres d’Ernest BENOIST

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

51…Carnet de tranchée de Toussaint PICARD du 269e régiment d’infanterie, puis pilote d’avion

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : 0« …C’est tout de même une chose horrible que la guerre, vivre ainsi retranchés comme des rats, ne sortant que la nuit ; dans une saleté repoussante, n’ayant pas d’eau pour se laver, on est obligé de garder le boue et la crasse sur soi, les puces habitent sous les abris et nous empêchent de dormir. L’air des abris est infect et humide… »

 

Son carnet de tranchée, ses impressions en le terrain après le recul des Allemands, début 1917, Bitry, Moulin-sous-Touvent, Trosly-Loire,

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

50…Mémoires de François SOMME, soldat aux 406e et 24e RI

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : 0

« ..Pour vous représenter le terrain de bataille en avant de Verdun regardez les paysages lunaires ou une éponge, c’est à peu près cela, après quelques jours passés ainsi le temps s’était mis à la gelée nos vêtements trempés étaient raides comme du bois sur nous, pour monter sur le parapet de la tranchée minuscule il me fallait prendre mes jambes à deux mains tellement elles étaient raides. »

« ..aussi lorsqu’on venait en permission à Paris, dans le métro ou le tramway on n’avait qu’à se gratter un peu pour avoir de la place tout le monde s’écartait... »

 

Ses mémoires ne décrivent pas (volontairement) les combats, mais plutôt quelques scènes de « vie » dans les tranchées (Verdun, le fort de Souville, Perthes les Hurlus, Tahure..), les obus, le froid, la faim, les poux…  

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

49…Lettre d’André BONNEAU du 176e RI, narrant le combat du 6 juin 1915 aux DardanellesDescription : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image044

 

« ..À 11 heures ¼ nous partons à la baïonnette, nous sommes comme fous, figurez-vous qu’avant de charger, nous avons bu 3 quarts de vin et 1 de rhum.

 

C’est une mêlée terrible ; nos obus éclatent à 100 m par devant nous, faisant de terribles ravages dans les rangs Turcs...”

 

Courte lettre écrit depuis l'hôpital de Toulon le 19 juin 1915, où il a été évacué après une blessure survenue aux Dardanelles le 4 juin 1915. »

 

 

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

48…Journal du maréchal des Logis Eugène ALBERT du 29e Régiment d'Artillerie

 

« …J’ai passé une très mauvaise nuit sur mon avant train, j’en ai mal aux reins, mais on n’a pas le temps de se retourner, vite à cheval et rapidement, nous allons mettre en batterie d’aussitôt nous ouvrons le feu sur les Boches qui essaient une contre-attaque, car la nuit ils ont repassé la Meuse.

Il est 5 heures nous avons comme objectif le bois d’Yoncq, nous tirons à 2000m, 3400 puis 4000 nous avons fait paraît-il du fort beau travail avec l’aide du 52è et du 3è artie coloniale et du 2è art. lourde (155).

Jamais je n’ai vu tant d’artillerie en action sur un front de 900 m on compte 108 pièces qui crachent en veux-tu en voilà. Les marmites font leur apparition, c’est ainsi que nous avons baptisé leurs gros obus… »

 

Un artilleur nous décrit ses premières impressions en arrivant sur le champ de bataille en Belgique. La retraite, la bataille de la Marne, (Vitry-le-François, Thiéblemont), le bois de la Gruerie, Vienne-le-Château…jusqu’à son décès à Verdun

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

47…Album photos de Georges Auguste LAMY, du 110e Régiment Territorial

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image041

En Woëvre, près de Belfort, Bourogne, fort Mont Bart, le chant du 110e RIT

 

 

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

46…Carnet de guerre de Clovis BERNIER, sergent au 94e Régiment d’infanterie

 

6 septembre 1914 :

« .. Aussitôt avec des pelles bêches, l’on se construit chacun une petite tranchée, plusieurs camarades sont tués ou blessés. L’on donne l’ordre de nous porter en avant coûte que coûte. Nous marchons et allons occuper un petit bosquet à 300 m de la crête, et la section se pose en tirailleur à la sortie de ce petit bosquet.

L’ennemi est à 200m, les balles sifflent, nous exécutons plusieurs feux, mais bientôt plusieurs groupes de tirailleurs placés à notre gauche en terrain découvert dans un champ de betteraves se replient sur nous. Le mouvement est vu par l’artillerie ennemie qui aussitôt balaie le bois avec ses 77mm.

En ¼ d’heure de temps le bosquet est fauché. La moitié de la section y reste, autant en tués qu’en blessés. Je suis culbuté par le déplacement d’air fait par un obus et reçois un Schrappnel au pied gauche (en dessous) qui me coupe toute la semelle. Je ne ressens qu’une contusion. L’adjudant est blessé mortellement, il n’y a plus moyen de tenir.

 

Les combats de Villeneuve-lès-Charleville, Chapton, durant la bataille de la Marne. Ses combats en Belgique, sa capture durant les furieux combats du 22 janvier 1915 à Fontaine-Madame dans le sanglant bois de la Gruerie.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

45…Album photos de BLANCHARD Pierre Louis, 2ème escadrille, SAL 273 équipée d'avions Salmson, escadrille d'observation du 38ème Corps d'Armée

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : 0

    Quelques photos d’aviation de l’escadrille

 

 

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

44…Carnet de marche du sous-lieutenant Jules DURAND du 51e régiment d’artillerie

 

« Comme nous apprenons la fuite du 17ème corps ; on parle de grandes pertes au 116ème et au 118ème et nous sommes tous consternés de revenir en arrière. À 17h nous recevons l’ordre d’aller ravitailler à 1km au nord de Bouillon ; nous allons passer la frontière, quelle joie !

Les hommes ne mangent même pas leur soupe pour partir plus vite. »

« À 17h20 nous partons par Angecourt, Remilly, le pont de chevalets sur la Meuse, La Moncelle, Givonne et la Chapelle où nous arrivons à 23h. Il y a beaucoup d’ambulances et un chef d’État-Major nous donne l’ordre d’arrêter le ravitaillement étant fait. »

 

Son carnet, son itinéraire en Belgique, Aisne, Marne, Somme, ses impressions sur la guerre..

Il est décédé le 2 mars 1916 à Bouy (Marne)

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

43…Carnet de route de QUINTARD Roger, téléphoniste, 7°groupe du 106° R.A.L.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image037

 

    Une succession de date et de lieux où le téléphoniste QUINTARD Roger s’est déplacé avec son régiment d’artillerie durant la guerre.

 

Son carnet du début de la guerre

 

 

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

42…Carnet de guerre de Claude PARRON Du 44e puis 26e régiment d’infanterie

 

« Comme il était forcé, ces pertes furent grandes et on peut dire qu’il perdit près de huit mille hommes dans ce plateau maintenant inoubliable qui s’étend de Souchez à Arras, mais il avait encore une fois fait sa large part de son devoir et plus tard ce sera encore du blé de France qui poussera dans ce fertile terrain que tant de braves auront racheter au prix de leur sang et de leur peine et j’aurai voulu qu’on les voit monter à l’assaut des tranchées barbares. »

« Aussi vous voyez mes amis tel sont les résultats de la guerre et surtout de la terrible guerre qui met les uns contre les autres tous les peuples de l’Europe qui se disent civilisés et qui cependant font les plus terribles choses qui ne se sont jamais vu. »

 

Son carnet de 72 pages du début de la guerre…la description tragique des treize jours de combats en Artois, en mai 1915, au Labyrinthe où son régiment, le 26e RI, perdu le 1/3 de son effectif… ses critiques et pensées...

Il est décédé le 31 août 1919 à Villeneuve (AIN), de la tuberculose, probablement une suite de la pleurésie chronique contractée dans les tranchées.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

41…Carnet de guerre de Léon FONDER, musicien-brancardier du 150e RI 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image044   «  Un chasseur à pied de St Mihiel, nous raconte le fait curieux qui s'est passé hier : à la suite d'une escarmouche entre patrouille française et allemande, 6 chasseurs à pied se sont trouvés égarés, leur lieutenant fut tué et un d'entre eux fut blessé d'une balle dans le mollet, ils parviennent à se sauver et pénètrent dans une grange et se fourrent dans le foin.

Les Allemands, sachant qu'ils sont dans les environs, fouillent les granges. Ne trouvant rien, ils arrivent dans la leur et piquent leur baïonnette dans le tas où étaient les chasseurs à pied, mais ne les découvrent pas et se cantonnent dans la grange.

C'est alors qu'à la nuit, les chasseurs à pied se lèvent, et empruntent les effets des Allemands pour s'en revêtir et c'est ainsi qu’ils se sauvèrent. Les Allemands, à leur réveil fouillèrent dans toute la ferme, ne trouvant pas leurs fringues. Mais est-ce vrai ? Ils incendièrent plusieurs maisons avant de se retirer…..»

 

Son carnet du début de la guerre…

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

40…Carnet de guerre de Thomas GASTON, sergent au 352e RI

 

« Nous restons dans cette fosse et les copains s'emparent de la distillerie ; il est 18 heures, le canon s'arrête et on entend plus que quelques balles sifflées à nos oreilles mais nous sommes sourds à cause du bruit des obus que nous entendons depuis le matin……. Nous commençons à manger le pain que j'ai trouvé, nous sommes obligés de retirer la croûte pleine de sang, je n'ai pourtant jamais fais un si bon repas avec mon copain Vuillaumé, on nous apporte également du mouton que l'on a récupéré dans la ferme, ce mouton était blessé ou tué mais quelle importance, on le fait rôtir sur les restes de flamme de l'incendie de la ferme de Nogeon...»

 

Son carnet du début de la guerre, son itinéraire de la Haute Marne, Vosges, Alsace, Somme jusqu’à l’Oise, la description des atrocités allemandes de Reiningue, le combat de la ferme de Nogeon durant la bataille de la Marne, son passage dans le Soissonnais, sa capture durant la bataille de Crouy, Buçy-le-Long

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

39…Lire le cahier de guerre du Chasseur GREC Jean Baptiste du 47e bataillon de chasseurs alpins

 Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image039

   « … Le 13 septembre départ 4 h. prenons position dans petit village évacué à peine par l’ennemi et croyant avoir à faire avec l’ennemi, l’artillerie nous tire dessus ; avant de pouvoir s’abriter nous avons 35 blessés du Bon. Toujours rien à manger, quelques pommes de terre, commençons à faire la soupe une alerte et il faut tout abandonner sur place toujours sans dormir.

La bataille continue par l’artillerie l’ennemi se replie vers le nord. Passons la nuit sur le champ de bataille sous une pluie battante, nous couchons dans la boue sans manger. »                                                                                                                     

 

Ses feuillets retraçant jour après jour son itinéraire du Var jusque l’Oise, la poursuite de l’armée allemande en septembre jusqu’à son décès dans le secteur de Vingré dans l’Aisne.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

38…Carnet de guerre de Paulin Bert du 38e régiment d'infanterie

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image006 « …Avec quelques camarades, nous sommes les plus avancés au fond du village, dans un atelier de forgeron. On tire chacun notre tour par une petite fenêtre, on a du plaisir car chaque coup porte.

Sans se soucier de ce qu’il se passe dehors, on tire toujours sur les Boches qui avancent en colonne par quatre, ça nous permet de taper dans le tas.

Mon fusil est tout rouge ! J’ai tiré plus de 300 cartouches… »

 

Son carnet avec quelques descriptions de combats de village : Roville-aux-Chênes, Machemont, Ribécourt, Marfaux ….

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

37…Julien BOURE, soldat aux 315ème et 103ème régiments d’infanterie

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004"...Nous passons par le « Faubourg Pavé ». Personne n’a envie de plaisanter quand nous voyons sur des planches arrachées à des portes ou à des volets, écrits en lettres de sang, l’inscription « chemin de l’abattoir », car nous savons que pour être relevé du front dans ce secteur, il faut 80% de pertes.

En chemin nous croisons de pauvres Noirs revenant de l’attaque du 24.

Beaucoup n’ont pour seule arme qu’un coupe-coupe, car, ils ne savent pas se servir d’un fusil. Ce sont des Africains que l’on a tirés de leur brousse et qu’il faut utiliser avant l’hiver. La plupart ne parlent pas français. On raconte qu’ils ont pour consigne de ne pas faire de prisonniers, qu’ils n’en font pas et que certains ont même dans leur musette une tête tranchée.."

 

Verdun, l’arrivée au fort de Douaumont….

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

36…Jean Marie MARCHEGAY, 1ère classe au 100ème régiment d’infanterie

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 « On découvre une cave de champagne à Reims où il y avait plus de 10.000 bouteilles.

Toute la nuit, on en apporte.

Le lendemain on en fait sauter 200 bouteilles avec des grenades.

– On monte en ligne, relever les «bicots» qui partent à la grande offensive de la Somme.

– Le 28 au soir, on monte le champagne avec nous : tous les jours, pleins comme des huîtres.… »

 

 

Son carnet de route des deux dernières années de la guerre, au sein du 100ème RI …

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

35…Caporal Maxime CARON du 80e régiment d’infanterie

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004« Sur la route glissante et par un froid de -20° on s’avance péniblement, vite quand même car on perçoit les halètements des respirations. Chacun un bâton à la main par ces chemins désolés, on a bien l’aspect de malheureux mais malheureux résignés qui ne veulent pas paraître tristes.

Pendant plus d’un quart d’heure on marche de cette allure folle, particulière aux gens nerveux, décidés d’un grand coup ou alors d’en finir pour toujours… »

 

La montée en premières lignes à Verdun, à la cote 304, dans la neige, une nuit d’hiver 1917. Puis l’attaque, la sortie des tranchées, la course vers la mort …

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

34…Sergent GUYON des 235ème et 371ème RI

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004 

« Nous avons eu la visite d’un zeppelin le vendredi 5 avril à 2 heures du matin. il a été abattu ½ h après par les artilleries de Catebourm ; il est tombé à 12 kilomètres de Salonique dans les marais...»

 

Les notes du sergent GUYON, son parcours en France puis en Orient à Salonique.

 

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

33…Aspirant Maurice MALLERON du 168e RI 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image013   « Ce soir, je l’ai échappé belle. Les Frigolins nous tirent à pigeon sur la tête. Nos bombardiers répondent. Je veux voir lancer un pigeon. Je m’approche : le coup part, une fumée impénétrable, un bruit assourdissant, une lueur formidable. Le pigeon vient d’éclater. Rien, un tout petit éclat est venu me frapper sous la lèvre et c’est tout !

Quelle veine ! Le tireur, 50 centimètres à côté de moi a trois blessures.»

 

La description, en juin 1917 de sa « cagna », son premier poste de commandement, en Champagne.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

32…Mitrailleur Henri PETIT du 118e RI

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image012    « Un spectacle épouvantable s'offrait à la vue, en considérant cette tranchée, que nous abandonnions jonchée de cadavres, certains d'entre eux restés les yeux grands ouverts, d'autres levant les bras et les mains au ciel. Une certaine émotion nous étreignait en entendant les dernières plaintes des mourants auxquels aucun secours ne pouvait être apporté... »

 

La description de son dernier combat dans la région d’Hurtebise, en mai 1918, juste le premier jour de l’offensive allemande qui allait déferler du Chemin des Dames jusque la Marne. Il y sera fait prisonnier.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

31…Soldat Jean AVEL du 101e RIT

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image012   « Les tranchées de Maricourt sont assez confortables mais peu solides.

En revanche celles des officiers sont de véritables chambres, du reste c’est partout la même chose, il n’y en a que pour eux, tant pour la nourriture que pour le confort. »

 

Les notes du carnet de Jean AVEL du 101e territorial décrivent son séjour dans les tranchées de la Somme, à Craonne, avec ses croquis des tranchées.

Blessé en « bicycle », alors qu’il portait du courrier sur le Chemin des Dames, il sera réformé.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

30…Soldat signaleur Georges SIBERT du 99e RI puis du 415e RI

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image012   « Des cadavres sont étendus un peu partout, une tête, un bras manquent. Vision d’épouvante ! Dans le ravin de la Mort quelques obus tombent sans nous faire de mal, nous passons et nous arrivons enfin. »

 

Son carnet de route, ses classes à Lyon, son inaptitude militaire, puis déclaré apte au 99e RI, puis au 415e RI, en Champagne, dans les Vosges (Vieil Armand), Verdun (sa blessure sous le bombardement), son séjour à l’hôpital.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

29…Soldat François GUILLEMIN du 134e régiment d’infanterie

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image017

   « 4 heures du matin, on entend la fusillade. On part pour Rozelieures où on prend part à un combat acharné. Nous ne pouvons encore résister. Nos obus nous criblent, en fauche 7 de ma section. 1 mort. Chacun se disperse dans les bois. »

 

Son carnet de guerre, les combats pour Sarrebourg, les hécatombes de Rozelieures et de Magnières, les combats dans la forêt d’Apremont, jusqu’à sa blessure mortelle.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

28…Soldat Marius LESCURE du 56ème Artillerie

 

   « Nous avons déchargé les munitions sur place et sommes partis à 6h30. Nous sommes passés à Amiens, nous avons fait 3km et nous avons cantonné à Domart-en-Pontieu. Les gens sont très aimables. »

 

Son carnet de route du début de la guerre, puis réformé pour blessure de guerre en Artois en oct. 1914.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

27…Soldat Alfred MICARD des 85e, 95e, 281ème, 176e et 372e RI

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image018« …Le 25 septembre 17, parti pour Marseille, le 2 octobre, embarqué, traversée de l’Italie, arrivé à Tarente le 9 octobre.

Embarqué sur le paquebot Stymgalet, arrivé en Orient le 10.

Le 13, arrivé en Grèce, à Salonique… »

 

Carnet de campagne d'Alfred Micard, établi seulement en 1919, alors qu'il rentrait en France, car le carnet semble avoir été acheté en Grèce.

Ce n'est pas du "au jour le jour" mais seulement les souvenirs encore récents, quand ils sont encore présents à l'esprit. ..

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

26…Caporal Georges TARDY du 159ème RI, 4ème génie puis au 226e RI

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image018

Plus de 380 photos de tous les fronts, Artois, Somme, Meuse, Vosges, Lorraine, Marne, Belgique, Allemagne..

Des clichés étonnants : des chars, aéroplanes, pont du génie, canons lourds, boucliers roulants, la DCA, les premiers fusils mitrailleurs, la fraternisation franco-allemande, ruines de villages traversés..

 

C’est une partie des photos qui est présentée sur mon site, vous pouvez retrouver TOUTES ses photos et toutes ses lettres, dans un ouvrage présenté sur le site de Bruno TARDY : Lettres et photos de Georges TARDY

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

25…Sergent Jean Paul CHAUBET du 81e RI

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : 0

 « Nous partons de Montpellier à 5h40. La foule nous ovationne dans toutes les gares que nous traversons et nous apportent des fleurs ou de quoi manger.

A la gare du Teill on nous offre du café et nous achetons un drapeau sur lequel est inscrit ces quelques mots : "Honneur : Patrie, 81e, 2e section, 12e Cie."

Nous jurons qu’il ira à Berlin. »

 

Son carnet de route, la mobilisation, les combats du secteur de Lunéville, sa lettre d’adieu à sa mère avant sa mort.

Il a été témoin de la mort d’un capitaine tué par l’un de ses soldats, pendant la retraite.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

24…Lieutenant DOREMUS Fernand, du 366ème régiment d'infanterie

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image018  « À la sortie d'Étain, pendant l'horreur d'une profonde nuit, le canon tonne, à l'horizon sept villages sont en flammes les vaches beuglent de partout, les enfants pleurent, leurs mamans les emmenant vers l'inconnu, que de tristes souvenirs et ce même soir nous devions nous replier jusqu'au pied des Éparges, cette montagne de boue véritable enfer quand les minenwerfer déchaînaient leurs bourrasques. »

 

 

Les mémoires (post guerre) de Fernand DOREMUS, soldat, sous-officier, puis officier commandant la 5ème Cie de mitrailleurs du 366e RI, ses 5 citations

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

23…Lieutenant-colonel CHARDOILLET, commandant du 128ème régiment d’infanterie

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image017

  « 6 octobre 1915, 5h30, l'attaque se déclenche. Dès le début, vers la butte, le colonel Chardoillet qui commande le 128ème RI est tué par un éclat d'obus, son adjoint, le capitaine Leclercq est blessé."

 

"Les deux bataillons du 128ème RI parviennent malgré les pertes à s'emparer de la butte de Tahure et s'y maintiennent"

 

L’album de 80 photos d’Eugène CHARDOILLET, il commanda le 128e RI jusqu'à sa mort à la butte de Tahure en 1915

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

22…Docteur Edgard BABIAUD du 123e, puis 323ème régiment d’infanterie

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image023

L’album photos d’Edgard BABIAUD, médecin.

Beaucoup de noms de soldats sont cités et sont photographiés

 

 

 

.

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

21…Soldat Marcel RATTIER du 204ème régiment d’infanterie

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image023

 

« J'aimerais que soit précisé que ces photos ont été prises par Marcel RATTIER, histoire de rendre hommage à cet homme qui était un amoureux de la photo et qui m'a laissé de superbes albums de famille ! »

 

 

L’album photos de Marcel RATTIER, agent de liaison

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

20…Caporal Pierre HEINE, du 54ème régiment d'infanterie

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image023

  « Dans cette tranchée, nous avons trouvé un chasseur à pied du 29ème bataillon. Il a le ventre ouvert et gémit douloureusement. Sa blessure, affreuse, laisse voir ses entrailles d'où il retire à chaque instant des brins de paille que le vent y apporte. Le Lieutenant Brizou, qui nous commande, nous interdit d'emmener ce malheureux. »

 

Quelques pages de son carnet où il raconte sa mobilisation, son départ pour le front, les combats de Gercourt, Rembercourt, Beauzée, le départ vers Verdun, les combats de St Rémy-en-Woëvre

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

19…Soldat Paul POUILLAUDE des 101e, 103e et 113e régiments d’artillerie lourde

 

  « Puis ils prennent les voitures, les calèches, les chariots, les chevaux, les vaches, les porcs, génisses, paille, avoine, fourrages chez divers cultivateurs. On a peine à trouver du pain car ils ont pris les farines et les blés. Beaucoup de maisons sont transformées en hôpitaux car les blessés sont nombreux. »

 

Un travail dans le Nord, à peine 17 ans, sa déportation en Allemagne, prisonnier à Mersenburg et Rastadt, libéré pour son jeune âge, enrôlé dans un régiment d’artillerie.

Ses descriptions de la retraite française, la ruée des colonnes allemandes, son internement, sa libération et la fin de la guerre dans l’artillerie

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

18…Soldat aumonier Célestin BLANCHARD du 45e RIT

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image023 « L'exiguïté de notre trou n'en est pas le seul inconvénient. Avant nous, le roi Toto s'y est établi avec sa cour lilliputienne et son armée rangée en bataille.

Et il prétend conserver ses droits de premier occupant. Les rats aussi pullulent. »

 

Religieux et instituteur libre dans le civil, il décrit sa tranchée, son abri, ses messes.

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

17…Sergent Yves KERVADEC du 2e Zouaves

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image023« Tout d’un coup dans la fumée et la poussière d’un obus, j’aperçois un caporal qui tombe à environ 150m de moi et je crois reconnaître Ed. Je cours comme un fou.

Tout me tombe autour mais j’arrive sain et sauf. Ce n’est pas Ed, Je respire, mais c’est un ami et il a les deux bras cassés.

Je coupe les courroies de son sac et je mets son sac soutenu par son fusil pour lui faire un abri et je repars en avant. »

 

D’Oran à Arras, un épisode de la bataille de la Marne (Barcy), la poursuite vers Soissons.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

16…Soldat Ludovic PLATEL du 109e régiment d'artillerie lourde

 

 « Ce jour, nous touchons une deuxième couverture et une peau de mouton. Avec ça, cette fois, nous avons bien la tête de sauvage.

Le casque, le masque, les lunettes, ça nous donne une drôle de tête.

Enfin qu'est-ce que vous voulez ! C'est la vie en Orient et ce n'est pas de la petite bière »

 

Son séjour au sein de l’Armée d’Orient, l’embarquement pour Salonique, La Grèce, sa maladie, son retour en France

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

15…Sous-lieutenant Jacques PILVEN du 62ème régiment d’infanterie

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image023

 

L’album photos de Jacques PILVEN, dans la Somme. Sous-lieutenant au 62ème d'infanterie, mort le 25 septembre 1915 en Champagne à Tahure 

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

14…Soldat Charles Louis Alfred PISTRE : 121e RIT, 252e puis 358e régiment d’infanterie

 

« C'est décourageant, nous sommes dans un état de malpropreté repoussante. Ce n'est plus des hommes, ce sont des amas de boue qui meuvent. C'est avec dégoût qu'on mange le pain trempé et qu'on ne peut protéger de l'eau. J'en vois qui pleurent et qui demandent la fin »

 

La vie quotidienne d’un groupe de poilus dans les tranchées de Lorraine : Badonviller, Pexonne, Ferme du Chamois. Son départ de Béziers, pour le front ; Des journées passées sous la pluie, la neige, les balles, les bombardements quotidiens.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

13…Caporal Alfred PARISIS du 287e régiment d'infanterie

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image023« Si on peut appeler ça de la viande car il y a des crapules qui s’étaient amusées à désosser la viande que nous devions toucher. Nous avons laissé là ces os, pas de café pas de pain, pas de sucre enfin rien.  »

 

Ses premiers combats, ses désillusions, la mort de ses copains, sa blessure, ses soins :

parcours en Flandres, Maubeuge, Guise, retraite puis bataille de la Marne, Berry-au-Bac, Angers, Quimper..Ses descriptions de villages d'après batailles sont d'une émotion rare et intense.

 

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

12…Soldat Louis LESEUX brancardier, musicien puis téléphoniste du 47e RI

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image023 

« Nous vîmes les nôtres sortir de leurs tranchées, se mettre debout et, baïonnette au canon, s’élancer sur les Boches. Ce spectacle-là me restera toute la vie. C’était admirable de courage. »

 

De Saint-Malo à Strasbourg, parcours d’un soldat du 47e RI, carnet d’août 14 à mai 1915, Belgique, Guise, Épernay, Reims, Arras.

Ses croquis de guerre…

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

11…Soldat Antoine GRILLOT conducteur de la cantine du 69e Rég. d’infanterie

  

« Partout dans les plaines et dans les bois, ce n’est que tombes et trous d’obus. À Mattexey, près du cimetière, une fosse contient 180 à 190 victimes qui appartenaient au 8ème corps : 86ème et 95ème RI »

 

Carnet personnel : Artois, Flandres, l’attaque en Champagne de sept.15, la bataille de la Somme, le Chemin des Dames.. ; Il a fait toute la guerre, conducteur, puis cuistot ; il était sur tous les champs de batailles du 69e RI.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

10…Caporal fourrier Adolphe COUROUBLE 126ème régiment d’infanterie :

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image023

   « Jour de Toussaint. Beau temps. On craint une attaque générale. Aujourd’hui extra. On paie le cigare à toute la Cie »

 

 La vie dans les tranchées à Wez et Courmelois (Reims), puis aux Éparges, tué à Neuville-St-Vaast (62) en sept. 1915

Ce carnet est à mettre en relation avec ceux de son frère Alphonse COUROUBLE et de sa femme Lucienne COUROUBLE, tous deux restés dans le Nord occupé et qui raconte les exactions allemandes jour par jour et attende le retour d’Adolphe(publiés ici)

 

 

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

9…Soldat Gaston LEGALLET 319ème R.I. puis 115e rég. artillerie lourde et 2ème rég. d’artillerie coloniale :

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image023 

« Le bateau se met en place pour charger des patates. De près, nous voyons le Vésuve en éruption »

 

 

L’Artois, blessure à La Targette, embarquement pour Salonique, téléphoniste en Orient : de 1915 à 1918

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

8…Sergent Charles SEVERAC sergent au 215e Rég. d’infanterie

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image023« Sur tout le parcours, grand enthousiasme des populations qui nous offrent des fleurs, du vin, de la bière. Cela faisait 8 jours que je n’avais pas bu un quart de vin. »

 

Carnet personnel: La bataille de Didenheim, les Vosges, le col du Bonhomme, Les lacs à l’ouest d’Orbey, la région de la tête des Faux

 

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

7…Capitaine Pierre MERCIER du 271e RI :

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image023 « Il importe au plus haut point de profiter des circonstances actuelles.

 

À l’heure décisive qui vient de sonner, où se jouent l’honneur et le salut de la Patrie, français, officiers, sous-officiers, soldats, puiseront dans l’énergie de notre race, la force de tenir jusqu’au moment où, épuisé, l’ennemi va reculer. »

 

Carnet de route depuis St Brieuc à St Hilaire, date de ses blessures mortelles

 

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

6…Soldat André (?) du 224e RI :

 

Carnet personnel qui contient des photos avec quelques annotations

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

5…Soldat Elie ALBANHAC des 124e RIT, 312e et 112e RI Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image023

 

  « A Aubin surtout. De toutes les fenêtres des maisons d 'Aubin des mouchoirs, des drapeaux, des mains s'agitent pour nous dire adieu et nous souhaiter un prompt et heureux retour.»

 

De la mobilisation, à sa mort au bois de la Gruerie en juin 1915. Souvenirs retrouvés dans sa maison natale de l’Aveyron, par le nouveau propriétaire anglais.

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

4…Soldat Fernand DUMOULINNEUF mitrailleur au 76e RI :

 

« Nous passons dans Laheycourt qui est en ruine où nous voyons encore de nos pauvres camarades carbonisés. Beaucoup de tombes allemandes, bien distinctes des nôtres par le casque qui les surplombe. Les Allemands ont enterré leurs morts ou tout au moins presque tous, mais pas les nôtres, cette triste besogne est faite par notre génie, et des territoriaux venus de Bar-le-Duc. »

 

Longwy, Callencourt, Longuyon, Noers, Charpentry, Fléville, Nouart.

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

3…Soldat Amédée MUYLS du 310e RI : 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : 0

   « On voyer partout des hommes malades prêt à mourir le long des routes et des bois.

Ont pillé et volé tout sur notre passage pour tenir notre vie, ont nous nourrisser rien qu’avec des pommes et des fois une bouteille de cidre que l’on voler dans des caves car il n’y avait plus d’habitants nul par et tout était abandonner. »

 

Dunkerque, la retraite, La Marne à son ensevelissement par bombardement en 1915

 

 

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

2…Sapeur MERLE Jacques Marie du 334e puis 416e RI : 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image039

 « On fait des cercueils, cantines, matériel de casernement et en plus du commerce de bouteilles pour les officiers (ville de Reims, voiture volée, brigandage) »

 

Les péripéties d’un sapeur sur le front et à l’arrière ; de 1914 à 1918

 

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

1…Capitaine Jean GARNIER, commandant de la 7ème Cie du 2e Bat. de Pionniers du 97e RIT :

 

48 photos de la Somme, Champagne et autres

 

Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : Description : image004

 

Autres carnets sur d’autres sites

Si les liens sont invalides, c'est que les sites ont malheureusement disparus...

 

INFANTERIE

Correspondance d’Amand MANO, soldat aux 20e et 220e régiments d’infanterie

Carnet d’Adolphe ORANGE, soldat au 28e régiment d’infanterie

Carnet de Louis SALMON, capitaine au 46e régiment d’infanterie

Carnet de Constant VINCENT, soldat aux 57e et 60e régiments d’infanterie

Carnet de Jean ROIG, soldat du 58e régiment d’infanterie

Album de d’André CHOPLIN, soldat du 64e régiment d’infanterie

Carnet de Paul André DROUET, soldat puis officier au 82e régiment d’infanterie

Carnet de Joseph SOURDAINE, soldat du 94e régiment d’infanterie

Carnets d’Ernest OLIVIÉ, prêtre-brancardier des 122e, 322e et 96e régiments d’infanterie

Cahier de chansons de Joseph GNIS, soldat au 132e régiment d’infanterie

Carnet de Paul André DROUET, soldat puis officier au 152e régiment d’infanterie

Carnet d’André CAMBOUNET, sergent au 155e régiment d’infanterie

Carnet d’Adolphe SCHALCKENS, caporal au 162e régiment d’infanterie

Carnet de Domingo OURET, soldat du 170e régiment d’infanterie

Carnet d’Henry BURY, caporal au 276e régiment d’infanterie

Correspondance de Marcel MOUGNEAU, soldat aux 285e et 295e régiments d’infanterie

Carnets d’Ernest OLIVIÉ, prêtre-brancardier des 122e, 322e et 96e régiments d’infanterie

Journal et lettres de Georges TRIAUD, lieutenant au 323e régiment d’infanterie

Carnet de Marcel FOUILLOUX, soldat au 344e régiment d’infanterie

Correspondance et 300 photos d’Alexandre Louis JACQUEAU, sous-lieutenant au 362e régiment d’infanterie

Carnet et photos de Gaston NITZER, soldat au 372e régiment d’infanterie

Carnet et photos d’Alexandre PLAFORET, sergent-fourrier au 372e régiment d’infanterie

 

CHASSEURS

Carnet de Charles GUILBERT, soldat du 1e bataillon de chasseurs à pieds

Carnet d’Émile GUÉRIN, soldat du 29e bataillon de chasseurs à pieds

Correspondance, chansons et carnet de Joseph BOCHET, soldat du 51e bataillon de chasseurs à pieds

 

INFANTERIE TERRITORIALE

Carnet d’Adrien Alfred ABRARD, sergent–fourrier aux 81e, 94e, 98e régiments d’infanterie territoriale (RIT)

Carnet et photos d’Édouard GUILLOUARD, soldat du 84e régiment d’infanterie territoriale (RIT)

Carnet de Jean Maurice ADDE, commandant au 142e régiment d’infanterie territoriale (RIT)

 

ARTILLERIE

Carnet de Jean LUPIS, soldat du 18e régiment d’artillerie

 

SECTION d’INFIRMIERS MILITAIRES

Carnet d’Émile DÉCHIROT, caporal-infirmier de la 1e section d'infirmiers militaires, puis prisonnier aux camps de Wetzlar et Giessen

 

AFRIQUE

Correspondance d’Henri GUÉRIN du 2e régiment tirailleurs marocains

 

GÉNIE

Carnet d’Eugène GIBARD du 4e génie territorial

Carnet d’Émile PONS, soldat du 4e régiment du génie militaire

 

AUTRES

Mémoire d’un soldat du 12ème escadron du Train

Journal et lettres de Clément CAMBOURNAC, médecin-aide-major

 

 

 

Retour accueil                retour page précédente